Kultura-Media-Teologia, 2024, nr 57
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/37469
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja „Człowiek walczy o to, czego mu brakuje”. Polański na wesoło o sprawach (po)ważnych w „Piratach”Budzanowska-Weglenda, Dominika (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)„Piraci” to kostiumowy film przygodowy w konwencji komediowej z 1986 roku. Roman Polański jest nie tylko jego reżyserem, ale także autorem scenariusza (wspólnie z Gérardem Brachem). Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, że jest to ważny (mimo fali bardzo ostrej krytyki) film w dorobku Polańskiego oraz że porusza – choć w konwencji komediowej – wiele poważnych i istotnych dla widzów tematów. Produkcja wyróżnia się znakomitą grą aktorską, wartką i pomysłową akcją, zdjęciami Sobocińskiego, piękną scenografią, kostiumami i muzyką. W artykule szczególną uwagę zwracamy jednak na przekaz (werbalny i niewerbalny) „mądrości życiowej”, a raczej różnych „mądrości życiowych” reprezentowanych i wyznawanych przez głównych, a czasem i drugoplanowych bohaterów. Już w przypadku dwóch głównych bohaterów – piratów Kapitana Reda i Froga – motywacje ich działań są zgoła odmienne. Jak mówi kapitan: „Człowiek walczy o to, czego mu brakuje”, a więc jeden o złoto, a drugi o sławę (a także honor, ojczyznę czy szacunek do kobiety). Film jest komedią przygodową, a jednak porusza – wbrew pozorom – bardzo ważne tematy (np. głód, bogactwo, rewolucja, przyjaźń i miłość, religia), i to już od pierwszych scen, co artykuł pokazuje na wybranych przykładach w analizie kilku wątków tego dwugodzinnego filmu.Pozycja Konferencje Episkopatu Polski i Czech wobec ograniczeń w sprawowania kultu w czasie pierwszego okresu pandemii Covid 19Różański, Mieczysław (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Kościół katolicki od początków swojego istnienia prowadził działalność opiekuńczą wobec chorych. W sposób szczególny opieką swoją obejmował tych, którzy ulegali zakażeniom w czasach epidemii. Pandemia COVID 19 która wybuchła w marcu 2020 r. wprowadziła liczne ograniczenia wolności religijnej, w tym także niespotykane dotąd ograniczenia w sprawowanie kultu Bożego. Artykuł ma na celu przeanalizowanie reakcji Konferencji Episkopatów Polski i Czech wobec limitacji wiernych w możliwości uczestniczenia w zgromadzeniach liturgicznych sprawowanych w świątyniach na terenie tych państw w pierwszym okresie trwania pandemii. Władze państwowe w Polsce w znaczący sposób ograniczyły możliwość uczestniczenia wiernych w liturgii zwłaszcza w czasie świąt wielkanocnych, a władze czeskie zakazały uczestniczenia wiernym w nabożeństwach w analogicznym okresie czasu. Konferencje episkopatów zaakceptowały ograniczenia i przepisy sanitarne wydane przez władze państwowe i zgodnie z przepisami prawa kanonicznego biskupi diecezjalni udzielali dyspens od fizycznego uczestnictwa w mszy świętej, oraz zachęcali do uczestnictwa w nabożeństwach liturgicznych transmitowanych przez środki społecznego przekazu.Pozycja Polish news portals in the view of the documentary entitled “Franciszkańska 3”: content analysis of the image of John Paul IIWęglińska, Agnieszka; Harbanowicz, Justyna (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)The research problem is the image of Karol Wojtyla, who presented five major horizontal portals in reaction to the documentary Franciszkańska 3. The analysis comprises the first eight days after its broadcast on TVN24. The adopted research perspective is the phenomenon of personalization. The paper aims to analyze how the five most opinion-forming, free news portals presented the person of Karol Wojtyła. The authors in the conducted research, both quantitative and qualitative, verify the hypothesis that in the film and the analyzed texts, in the reactions to the crime of pedophilia among the clergy in the diocese of Krakow are interpreted in the context of Karol Wojtyła’s personal responsibility, not the institution. The research results confirm the above hypothesis.Pozycja Między powinnościami i społecznymi uwikłaniami. Analiza mediów w serialu „Ranczo”Szydłowska, Magdalena; Szczepańska, Paulina (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Artykuł koncentruje się na analizie mediów przedstawionych w produkcji telewizyjnej – w serialu Ranczo. Serial, który nosi znamiona swoistego mechanizmu samoopisu kultury, określa się mianem „polskiej produkcji wszechczasów”. Analizie poddano kolejno lokalną prasę, radio i telewizję. Przybliżono ich rozwój i charakter. Zwrócono także uwagę na ich rolę w życiu społeczności lokalnej. Wyjaśnione zostały także podstawowe pojęcia, niezbędne przy tego typu analizie.Pozycja Ku „Leksykonowi cenzury”. Zastosowanie metod sztucznej inteligencji w badaniach nad cenzurą w okresie XVIII-XXI w.Dzienisiewicz, Daniel; Nowak, Piotr; Wierzchoń, Piotr (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Celem artykułu jest przedstawienie kompleksu metod zastosowanych podczas opracowywania Leksykonu cenzury. W szczególności tekst ma na celu omówienie problemów związanych z opracowaniem siatki haseł planowanego wydawnictwa oraz wskazanie, jakie novum wprowadzi ono do badań nad cenzurą. Autorzy omawiają dotychczasowe prace poświęcone zjawisku cenzury oraz opisują procedury tworzenia Leksykonu cenzury z wykorzystaniem zdigitalizowanych zasobów tekstowych zawartych w polskich bibliotekach cyfrowych i innych bazach cyfrowych tekstów (prasowych, publicystycznych, artystycznych i in.). Omówione zostały metody pracy uwzględniające wykorzystanie informacji zawartych w literaturze przedmiotu i technik sztucznej inteligencji (m.in. fotodokumentacji, wektoryzacji słów czy architektury transformerów). Ponadto autorzy przedstawiają przykładowe wyniki swoich dotychczasowych prac.Pozycja Etyczny wymiar komunikacji prasowej związanej z bezpieczeństwem wodyPrusak, Anna; Raś, Dariusz; Niewczas-Dobrowolska, Magdalena; Szumiło-Kulczycka, Magdalena (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Dostęp do bezpiecznej pod względem zdrowotnym wody jest kluczowym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania całych społeczeństw. Woda może być łatwym nośnikiem groźnych dla zdrowia i życia drobnoustrojów czy substancji chemicznych, które mogą się tam znaleźć w sposób przypadkowy lub celowy, np. w wyniku ataku terrorystycznego. Dlatego zagrożenia związane z systemem zaopatrzenia w wodę są tematem społecznie istotnym w komunikacji medialnej i wymagają szczególnej wrażliwości i etyki dziennikarskiej. Celem tego artykułu jest analiza komunikacji prasowej związanej z zatruciem wody bakterią Legionella pneumophila, które miało miejsce na terenie województwa podkarpackiego w sierpniu i wrześniu 2023 r., pod względem takich kryteriów jak wydźwięk, zrozumiałość czy też frekwencyjność określonych słów kluczowych. Kryteria te pozwalają uzyskać odpowiedź na pytanie, czy reprezentację prasową tego wydarzenia można postrzegać jako „etyczną”. W tym celu przeprowadzono analizę korpusową 203 artykułów prasowych dotyczących epidemii Legionella pneumophila w regionie podkarpackim, opublikowanych w czasie trwania tego zdarzenia przez popularne portale informacyjne w Polsce.Pozycja Przeszkody epistemologiczne a jakość dziennikarstwa i współczesnych mediówPleszczyński, Jan (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Jakość w mediach i dziennikarstwie oznacza dbanie o epistemologię i aksjologię. W artykule omawiam sześć, moim zdaniem kluczowych, przeszkód w jej osiąganiu. Ich źródłem są nowoczesne technologie komunikacyjno-medialne. Przeszkody te są ze sobą sprzężone, wzajemnie na siebie działają i oddziałują. Są nimi: doświadczenie pierwotne, hybrydyzacja przekazów medialnych, technoracjomorfizm połączony z nadwyżką racjomorfizmu w sferze intersubiektywności, kryzys faktu i świadectw, pogłębiający się rozdźwięk pomiędzy mocą przekazywania i przyjmowania przekazów oraz wypieranie epistemologii przez gnozeologię, czyli epistemologię podmiotu jednostkowego. W zakończeniu sygnalizuję pewną propozycję ich neutralizowania.Pozycja Władza w pierwszym papieskim orędziu radiowym papieża Piusa XI z 1931 r. – kwestia aktualności koncepcjiMisztal, Wojciech (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Artykuł ukazuje podejście do władzy w pierwszym papieskim orędziu radiowym z 1931 r., w czasach naznaczonych np. niebagatelnym rozwojem technologicznym a zarazem niepewnością, poważnymi konfliktami, wyzwaniami, sprzecznymi sposobami znajdowania rozwiązań, biorąc pod uwagę, że właśnie z tej epoki wywodzi się II wojna światowa i jej konsekwencje. Została podjęta tematyka związana z ówczesną sytuacją np. polityczną. Wskazano, o jakich podmiotach władzy w orędziu jest mowa, w tym w związku z zakresem ich kompetencji. Przedstawiono kwestię sposobów i celu sprawowania władzy. W podsumowaniu podjęto zagadnienie aktualności koncepcji władzy jako posiadającej bardzo ważny wg papieża wymiar metafizyczny.Pozycja Mechanizmy tworzenia postprawdy w mediach – próba klasyfikacji na wybranych przykładachKrzeczewski, Kacper (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Głównym celem artykułu jest sklasyfikowanie i omówienie mechanizmów kreowania postprawdy w przestrzeni medialnej. Na wybranych przykładach scharakteryzuję i opiszę funkcjonowanie 10 mechanizmów, które wyróżniłem w trakcie prowadzonych badań. Podzieliłem je na mechanizmy związane z działaniami podjętymi przez nadawcę oraz wynikające z jego zaniechania. Ułatwi to zrozumienie, w jaki sposób te techniki są wykorzystywane w mediach oraz że kreowanie postprawdziwych komunikatów wcale nie musi być intencjonalne. Termin „postprawda” porównam ponadto z takimi pojęciami jak: manipulacja, zwodzenie (ang. deception) czy „wciskanie kitu” (ang. bullshit), chcąc odnaleźć między nimi punkty wspólne i różnice, co pozwoli zrozumieć złożoność problemu również na gruncie semantycznym.Pozycja Muzyczne wyznanie wiary. Rola przestrzeni i konsytuacji w „Tryptyku papieskim” Piotra SalaberaDemby, Łucja (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Piotr Salaber jest kompozytorem znanym przede wszystkim z muzyki teatralnej, ale w swym dorobku ma także trzy utwory poświęcone papieżowi Janowi Pawłowi II. Mimo że powstawały one w odstępie wielu lat (od 2005 do 2017 roku), składają się w jedną spójną całość. Są to: msza Missa Mundana, cykl pieśni religijnych Niech lampy naszej wiary nie gasną oraz oratorium Non omnis moriar - We mnie jest miejsce spotkania. W sumie składają się one na Tryptyk papieski. Autorka przypomina okoliczności, w jakich utwory te powstawały, gdyż do tej pory nie powstała żadna publikacja traktująca je jako jedną całość, ale także podkreśla fakt, że specyficzne warunki, w jakich powstaje i prezentowane jest dzieło sztuki, wpływa na jego odbiór i na to, jakich nabiera ono znaczeń. W wypadku twórczości Piotra Salabera, ucznia Karlheinza Stockhausena okoliczności te są w dużym stopniu zaplanowane i wynikają z wagi, jaką przywiązuje on do przestrzeni, w której muzyka jest wykonywana. Łucja Demby zwraca jednak także uwagę na fakt, że w wypadku Tryptyku papieskiego na jego odbiór miały duży wpływ okoliczności nieprzewidywalne (na przykład śmierć Papieża). W podsumowaniu autorka podkreśla, że Tryptyk papieski był dla Piotra Salabera nie tylko wyzwaniem artystycznym, ale także muzycznym wyznaniem wiary.Pozycja Generacja Z wyzwaniem pastoralnym dla Kościoła w PolsceAkonom, Jakub (Wydział Teologiczny UKSW w Warszawie, 2024)Wraz z postępem laicyzacji drastyczne zmiany zachodzą także w społeczeństwie polskim. Dotykają one zwłaszcza podatnej na nowe prądy współczesnej młodzieży, która w socjologii definiowana jest jako generacja Z. Rewolucja kulturowa, która dokonała się w ostatnich latach, negatywnie odbiła się na członkach generacji Z i znacznie utrudniła podejmowanie skutecznych działań pastoralnych skierowanych do tego pokolenia. Młodzież w realiach roku duszpasterskiego 2022/2023 to grupa społeczna w dużej mierze zdystansowana do Kościoła, a po części także kontestująca Jego nauczanie wraz z głoszonymi zasadami moralnymi oraz wartościami. Wśród kluczowych problemów generacji Z leży także upadek autorytetów, w tym drastyczna zmiana postrzegania św. Jana Pawła II. Istotny wpływ na młodych wywarła także pandemiczna izolacja oraz publiczne wystąpienia skierowane przeciw idei obrony życia poczętego. Młodzi z generacji Z w znacznej części nie odnajdują się w Kościele, z uwagi na brak odpowiedniego świadectwa w środowisku rodzinnym. Aby podjąć skuteczne działania duszpasterskie, należy zaakcentować komplementarność działań pastoralnych wobec rodzin oraz zaktualizować metody nauczania w katechezie szkolnej.