The allegory of old age and death as an attempt of the interpretation of Ecc 12,1-7

Abstract

Obrazy przywołane w prezentowanej analizie pozwalają zobaczyć czytelnikowi pojmowanie starości i śmierci przez Koheleta w perspektywie uniwersalnej. Mówi on o tym zagadnieniu w sposób sugestywny i kompetentny, który potwierdza jego doświadczenie. W użytych przez niego słowach-sformułowaniach nie można zauważyć utraty nadziei czy pesymizmu. Biblijny mędrzec adresując swoje słowa do młodych, próbuje zaznajomić ich z doświadczeniem starości i śmierci. Dzieląc się swoją pamięcią, wskazuje, że każdy człowiek przejdzie drogę doświadczeń różnych stanów ludzkiej egzystencji. Świadomość śmierci i związanych z nią cierpień (choroby, dolegliwości) ‒ śmierci jako zgaśnięcia powinna towarzyszyć ludziom już od najmłodszych lat. Świadomość ta nie powinna być odbierana jako strach czy desperacja. Powinna być odbierana na sposób odwrotny. Winna stworzyć szansę człowiekowi, by ten przemierzył swoje życie drogą dobra, by wiedział, co w danym okresie życia jest marnością, a co nadzieją przynoszącą optymistyczne widoki na przyszłość. Świadomość „przeżycia lat bez szczęścia w przyszłości”, czyli tego, co może przynieść los, jest wypełnieniem wartości życia młodych ludzi. Kohelet pokazał, że dzielenie się swoim doświadczeniem i wiedzą z młodymi wymaga wiele cierpliwości. Konkludując, należy zwrócić uwagę na jeszcze jedno zagadnienie. Otóż warto postawić pytanie: Dlaczego Kohelet tak dosłowny w całej księdze używa tak alegorycznego języka mówiąc o starości i śmierci? Odpowiedzią zdaje się być fakt końca ziemskiej egzystencji człowieka, do którego nie da się podejść w sposób dosłowny. Takie bowiem wyrażenie tego stanu mogłoby przyczynić się do załamania człowieka i spowodowania u niego uczucia beznadziejności. W tym wypadku język alegoryczny jest wielką pomocą w odpowiednim przygotowaniu człowieka do nadejścia tej trudnej chwili. Kohelet jest świadomy, że nikt i nic nie jest w stanie odwrócić biegu wypadków życia ludzkiego, które nieubłaganie prowadzą do jego końca. Za pomocą przenośni mędrzec stara się zaznajomić innych z tym faktem. Przywołuje więc odpowiednie obrazy, rysując je dyskretnie, z poczuciem piękna i dozą realizmu. Jednakże na zakończenie tej prezentacji należy zaznaczyć, że alegoryczna interpretacja Koh 12,1-7 jest słabym punktem. Jest to trudność „prezentacji egzegetycznej”, ponieważ w przytoczonym fragmencie występują nawiązania pomiędzy wszystkimi ukazanymi symbolami (szczególnie we fragmencie Koh 12,2-5). Świat w Koh 12,2 należy do zupełnie różnego rodzaju obrazów, niż te, których opis pojawia się w Koh 12,3-5, co więcej, w Koh 12,5a nie ma żadnej symboliki. Mimo że alegoryczna interpretacja tego fragmentu rzeczywiście posiada bardzo wysokie walory estetyczne i potrafi zachęcić czytelnika do użycia swojej wyobraźni, to należy tutaj zaznaczyć bardzo jasno, że jest to jedyna możliwość komentowania i czytania tego tekstu na sposób dosłowny.