Pro Oriente Syriac Dialogue

Abstract

Autor artykułu podejmuje problematykę dialogu pomiędzy Kościołami tradycji syryjskiej, prezentując przebieg i osiągnięcia prac powstałej w 1994 r. tzw. Komisji syryjskiej, zrzeszającej przedstawicieli wszystkich Kościołów tej tradycji. Dzisiejsze Kościoły tradycji syryjskiej stanowiły w pierwszych wiekach swego istnienia jeden Kościół. Papież Jan Paweł II określił go pierwszym Kościołem, po którym powstały dopiero Kościoły grecki i łaciński. Od czasów apostolskich Kościół ten rozprzestrzeniał się we Wschodnim Cesarstwie Rzymskim, Imperium Perskim oraz w Indiach. Po soborach w Efezie (431) i Chalcedonie (451 ) jeden Kościół syryjski uległ podziałowi na kilka grup. Obecnie do Kościołów syryjskich zaliczamy Kościoły, które przynależą do zachodniosyryjskiej i wschodniosyryjskiej (chalcedońskiej) tradycji liturgicznej. Niektóre z nich pozostają w pełnej kanonicznej jedności z Kościołem rzymskokatolickim. Do tzw. Komisji syryjskiej przynależy po jednym przedstawicielu z każdego Kościoła tradycji syryjskiej oraz reprezentanci fundacji Pro Oriente. Głównym celem Komisji jest doprowadzenie do połączenia wszystkich Kościołów tradycji syryjskiej w pełnej komunii. Od chwili powstania aż do tej pory Komisja odbyła 12 spotkań. Główna tematyka spotkań dotyczyła chrystologii Kościoła Asyryjskiego. Komisja zwołała dotychczas także pięć „Konsultacji syryjskich”, zwanych także „Dialogami syryjskimi”, które zajmowały się historycznymi i doktrynalnymi zagadnieniami dotyczącymi Kościołów Wschodu. Podjęto także kwestię nestorianizmu. Wyjaśniono wówczas, że należy rozróżniać pomiędzy herezją nestoriańską, nauczaniem Nestoriusza i chrystologią Kościoła Asyryjskiego. Zwrócono także uwagę, że dopuszczalne jest istnienie różnych, wzajemnie niewykluczających się, ujęć chrystologicznych w ramach jednego Kościoła. Postulowano równocześnie podjęcie próby nowego określenia tajemnicy wiary przy użyciu terminów współczesnej filozofii i teologii oraz dzisiejszego języka. Autor artykułu omawia także podjęte przez Komisję wyjaśnienia starożytnych chrystologicznych terminów, które przyczyniły się do podziału Kościoła w V w. Szczegółowo podejmuje historyczno-dogmatyczną refleksję nad trzema kluczowymi pojęciami, określającymi relację ludzkiej i boskiej natury w osobie Jezusa Chrystusa: kyana, qnoma i parsopa, przedstawiając uwarunkowania i przyczyny nieporozumień, które doprowadziły do oskarżenia o herezję nestorianizmu i monofizytyzmu. Komisja syryjska wypracowała ostatecznie stanowisko, w którym stwierdzono potrzebę rewizji anatem nałożonych na Teodora z Mopsuestii oraz wyraźnego odróżnienia osoby Nestoriusza, jego wiary i pastoralnych intencji, od herezji, zwanej nestorianizmem. Na dwóch ostatnich posiedzeniach Komisji (w 2000 r. i 2002 r.) zajęto się sakramentologią i sakramentalnym życiem Kościołów syryjskich. Syryjskim odpowiednikiem pojęć sacramentum i mysterion jest raza. Syryjska teologia pod wpływem teologii zachodniej przyjęła także symboliczną liczbę siedem, przy czym nigdy wyraźnie nie określono listy siedmiu sakramentów. Nie odróżnia się bowiem tak jednoznacznie pomiędzy sakramentami i sakramentaliami. Natomiast sama teologia sakramentów tradycji syryjskiej nie odbiega w istocie od sakramentologii Kościoła Zachodniego. Różnica istnieje w odniesieniu do sakramentów inicjacji, które tradycja syryjska ujmuje jako jedną czynność. W końcowej części artykułu Autor syntetycznie omawia podjęte już w łonie Kościoła syryjskiego i zakończone powodzeniem wysiłki zjednoczeniowe. Pierwszy przypadek dotyczy zjednoczenia dwu różnych grup Kościoła Asyryjskiego w Kerali. Drugi - otwarcia możliwości interkomunii między wiernymi Chaldejskiego Kościoła Katolickiego i Kościoła Asyryjskiego.