Postawy duchowieństwa katolickiego wobec systemu komunistycznego w województwie katowickim w latach 1944–1956. Zarys problemu

Abstract

Od samego początku zmian systemu politycznego w 1944 roku duchowni byli na różne sposoby przymuszani do politycznej lojalności i gotowości do współpracy z władzami państwowymi. Podjęte poszukiwania prowadzą do wniosku, że lansowany przez ówczesną propagandę pogląd, jakoby w szeregach duchownych dominowały postawy pozytywne nie wydaje się oczywisty i jednoznaczny. W diecezji katowickiej w szeregach duchownych przeważały zapewne postawy bierności, wyczekiwania i obojętności. Pozytywne postawy wobec władz należały do rzadkości (głównie księża patrioci). Rezygnacja z postaw otwarcie wrogich w systemie komunistycznym mogła świadczyć o rodzącym się zjawisku biernego oporu. Rok 1956 częściowo tylko ograniczył represyjną politykę władz wobec duchownych.

From the very beginning of the change of the political system in 1944 members of the clergy were forced to show political loyalty and willingness to cooperate with the authorities. The undertaken research leads to a conclusion that the opinion promoted by contemporary propaganda presenting attitudes among the clergy as mostly positive does not seem to be so self-evident. In the Diocese of Katowice passive, hesitant and indifferent attitudes certainly dominated. Positive attitudes were rare (mainly “priests patriots”). In the communist system resignation from openly hostile attitudes could be interpreted as rising passive resistance. 1956 only partly restricted the repressive policy of the authorities towards the clergy.