Theological Epistemology and Trinitarian Ontology in Aquinas

Abstract

Thomas Aquinas’ theological epistemology is presented as a response to an aporia of classical metaphysical thought, which affirmed the relationality of the episteme but denied that of the First Principle. The path that led from a cause to another cause down to the ultimate cause thus remains without a true foundation. On the contrary, the Trinitarian ontology developed by the Fathers of the Church allowed Aquinas to recognize the foundation of the episteme with its immanent relationality of the triune God. This emerges from his rereading of John Damascene and from how Thomas – contrary to what happened in the thought of Boethius and Richard of Saint Victor – reworked the concept of person so that it could be applied both to man and to God. The very analysis of the act of faith and the rereading of the name Verbum in an exclusively notional sense reveal how Thomas developed a true Trinitarian epistemology as a reflection of his Trinitarian ontology.

Epistemologia teologiczna Tomasza z Akwinu została przedstawiona jako odpowiedź na aporię klasycznej myśli metafizycznej, która potwierdzała relacyjność episteme, ale zaprzeczała Pierwszej Zasadzie. Droga, która prowadziła poprzez przyczyny do przyczyny ostatecznej, pozostawała bez fundamentu. W przeciwieństwie do tego, ontologia trynitarna rozwinięta przez Ojców Kościoła pozwoliła Akwinowi na uznanie fundamentu episteme wraz z jego relacyjnością w immanentnej relacji Boga Trójjedynego. Wynika to z ponownego odczytania Jana Damasceńskiego i z tego, że Tomasz – w przeciwieństwie do tego, co działo się w myśli Boecjusza i Ryszarda od św. Wiktora – zmienił pojęcie osoby tak, aby mogło być zastosowane zarówno do człowieka, jak i do Boga. Już sama analiza aktu wiary, a także ponowne odczytanie imienia Verbum w wyłącznym sensie pojęciowym ujawniają, jak Tomasz rozwinął prawdziwą trynitarną epistemologię jako odzwierciedlenie swojej trynitarnej ontologii.