Powstanie Pięcioksięgu – aktualny stan badań

Abstract

W artykule zaprezentowano aktualny stan badań nad powstaniem Pięcioksięgu. Najstarsze tradycje w nim zawarte to Kodeks Przymierza (VIII w. przed Chr.), rdzeń tradycji o exodusie i rdzeń tradycji patriarchalnych (zwłaszcza tradycja o Jakubie), sięgający wczesnego okresu monarchii (IX/VIII w. przed Chr.). Kolejne etapy tworzenia tego dzieła stanowiła szkoła deuteronomistyczna wraz z przepracowanym przez nią Kodeksem Przymierza (Kodeks Deuteronomistyczny; druga połowa VII w. przed Chr.) i szkoła kapłańska (koniec VI w. przed Chr.). Tradycja o exodusie (+ Mojżesz) i tradycje patriarchalne rozwijały się początkowo niezależnie. Ich pierwsze połączenie przypisywane jest bądź szkole kapłańskiej (po wygnaniu babilońskim), bądź niekapłańskiej/(post)deuteronomistycznej (w końcowym okresie monarchii lub w trakcie wygnania). W obecnej debacie spore znaczenie przypisuje się tzw. redaktorom, którzy nie sklejali ze sobą już istniejących tekstów, lecz je rozwijali i tworzyli, prezentując w nich własne koncepcje i poglądy teologiczne.

The article presents the current state of knowledge about the creation of the Pentateuch. The oldest traditions contained in it are the covenant code (VIII B.C.), the core of the exodus traditions and the core of patriarchal traditions (specially the tradition of Jacob), dating back to the early period of the monarchy (IX/VIII B.C.). The next stage in the creation of this work is the Deuteronomistic school with the code of the covenant worked out by it (Deuteronomistic code, the second half of VII century B.C) and priestly school (late 6th century B.C.). The exodus tradition (+ Moses) and the patriarchal tradition developed independently at first. The first connection is attributed either to the priestly school (after the Babylonian exile) or the non-priestly/(post) Deuteronomistic (in the final period of the monarchy or during the exile). In the current debate considerable importance is attached to the so-called editors, who did not glue existing texts together, but broke them up and created them, presenting in them their own concepts and theological view.