Pagan and Christian Rome in Prudentius’ „Peristephanon”

Abstract

W kilku poematach cyklu „Peristephanon” Prudencjusz w bardzo wyraźny sposób przedstawił opozycję między Rzymem pogańskim a Rzymem chrześcijańskim (zob. „Perist.” II, V, IX, X, XI i XIV). W pierwszym z tych utworów („Perist.” II) dzięki cierpieniom i męczeńskiej śmierci św. Wawrzyńca pogański, okrutny Rzym z haniebnym kultem Jowisza zmienił się w Rzym chrześcijański. W „Peristephanon” V Rzym pogański został ukazany jako państwo nietolerancji i przemocy, które stara się siłą podporządkować chrześcijan swoim tyrańskim nakazom. Pogańskie państwo w „Perist.” IX gwałci prawa i zasady moralne, nie cofając się przed najbardziej wyrafinowanymi zbrodniami. W „Perist.” X Rzym pogański to świat skazany na zagładę, w którym dokonał się już upadek życia politycznego, obyczajowego i religijnego; chrześcijanie są tu już nie tylko ofiarami, ale potrafią zbuntować się przeciwko niesprawiedliwej władzy, mają świadomość własnej siły i nicości moralnej przeciwników. Wrogi chrześcijanom Rzym pogański, jego bezwzględne i wyrafinowane okrucieństwo, i Rzym chrześcijański jako miasto świątyń i kultu męczenników to kontrastujące ze sobą obrazy przedstawione w „Perist.” XI. Wreszcie w „Perist.” XIV zawarł Prudencjusz wizję Rzymu pogańskiego targanego występnymi namiętnościami i splamionego ciężkimi grzechami. Budując w „Peristephanon” opozycję pogaństwo-chrześcijaństwo, poeta angażuje się emocjonalnie i intelektualnie po stronie chrześcijańskiej i stara się ukazać drugą stronę w najbardziej niekorzystnym świetle.