Analecta Cracoviensia, 2004, T. 36

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/9168

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 36

In Search of Lost Unity
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
W artykule zostały omówione negatywne dla rozwoju ludzkiej kultury skutki rozpadu współczesnej nauki na szereg autonomicznych nauk szczegółowych. Wskazano sfery, które w wyniku redukcji naukowej znikają z koncepcji człowieka oraz kulturowe efekty tej redukcji. Nauka, pierwotnie poznająca prawdę o rzeczywistości, zaczyna przekształcać rzeczywistość i tworzyć nowe „prawdy”. Uznanie przez naukowców, że tylko badane przez naukę i poddające się eksperymentom naukowym obszary rzeczywistości mogą być uznane za „prawdziwe” prowadzi do zubożenia zarówno całej sfery kultury, jak i wizji człowieka, gdyż ograniczenia metodologiczne z założenia uniemożliwiają penetrację wielu sfer rzeczywistości. Wpływ religii, która badała sferę sacrum i wskazywała możliwości harmonijnego rozwoju wszystkich wymiarów człowieka jest marginalizowany. Pomiędzy wszystkimi istotnymi sferami aktywności ludzkiej pojawia się coraz większy rozziew, przyczynia się do tego również rozpad nauki na niezależne specjalności. Brak w nauce metody i języka, który umożliwiłby stworzenie spójnej wizji świata i człowieka. Można wszystkie odseparowane dziedziny na nowo zintegrować jedynie przez przywracanie w ramach praktyki społecznej możliwości komunikowania się reprezentantów poszczególnych sfer, które realizują aspiracje różnych wymiarów człowieczeństwa. Wielką szansę w przywracaniu jedności kulturze ludzkiej może mieć etyka, rozumiana jako dziedzina zajmująca się praktyczną działalnością człowieka. Taka etyka musiałaby korzystać z obserwacji innych nauk. Jej zadaniem byłoby stwarzanie warunków umożliwiających komunikację pomiędzy wspólnotami i członkami tych wspólnot. Równocześnie celem takiej etyki byłoby określanie warunków, jakie musi spełnić społeczeństwo, by ludzie mogli i chcieli rozwijać pełnię swoich możliwości, wspierać korzystne dla harmonijnego rozwoju człowieka i społeczeństwa wartości a także ukazywać zagrożenia, do jakich prowadzi jednostronny rozwój. Zaproponowany model etyki mógłby przyczynić się do przezwyciężenia postępującej dezintegracji kultury i dać oparcie dla poszukiwań i aspiracji współczesnego człowieka.
Zaangażowanie duchowieństwa w działalność germanizacyjną w Piekarach (1885-1912)
Wycisło, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
The Year of the Papal Jubilee. 607th Academic Year at the Pontifical Academy of Theology in Cracow
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Was haben Jerusalem, Athen und Brüssel gemeinsam? Über die drei Arten der rhetorischen Analyse hinsichtlich des Hebräerbriefes
Pindel, Roman (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Omówione zostały trzy odmiany analizy retorycznej według porządku, jaki przyjmuje dokument Papieskiej Komisji Biblijnej „Interpretacja Biblii w Kościele”: (1) krytyka retoryczna, opierająca się na podręcznikach klasycznej retoryki grecko-rzymskiej, (2) analiza literacka, odwołująca się do semickich sposobów kompozycja tekstu, (3) analiza retoryczna, korzystająca z opracowań należących do nowej retoryki. Te trzy odmiany retoryki zostały zilustrowane przykładami analiz różnych tekstów biblijnych, a następnie przedstawiono rezultaty trzech rodzajów analizy retorycznej w odniesieniu do Listu do Hebrajczyków. Wskazano więc rezultaty analizy poszczególnych części i całości Listu według podręczników retoryki grecko-rzymskiej oraz próby analizy literackiej, wraz z najbardziej znaną - A. Vanhoye. Wreszcie - wobec braku metodycznej analizy według zasad nowej retoryki - postulowano podjęcie badań według tej metody.
Spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z przedstawicielami świata nauki i kultury w kolegiacie św. Anny w Krakowie (8 VI 1997)
Makselon, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
This article is based on research carried out a year after the visit of John Paul II in Poland and in the St. Anne’s University Church. More than 540 representatives of all Polish universities participated in that meeting (mainly rectors and deans) and well-known persons from the world of culture. A questionnaire was filled in by approximately 14% participants of the meeting with Saint Peter’s Successor. 43% of them were laypeople between 61-75 years of age. The article focuses on the following issues: context of the meeting with the Holy Father, estimation of the value of the meeting with John Paul II, the consequences of that meeting for Polish science. For the majority of respondents the meeting in St. Anne’s Collegiate Church was more important than the Holy Mass on Błonia in Krakow (canonization of St. Hedwig, Queen of Poland, the foundress of the oldest University in Poland) which collected over one million people. The participants in the meeting in St. Anne’s Collegiate Church experienced mostly: strong emotion (36%), joy and happiness (24%) and radiance of John Paul II sainthood (19%). However, 42% of respondents did not know what consequences will be brought by the meeting with John Paul II. But for 22% it had vital significance, since it allowed to identify with him, for example in public speeches and a selected type of activity.
Diakonat stały w polskim prawodawstwie kościelnym
Dyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Teologia Niepokalanego Poczęcia Maryi w Tradycji i wierze Kościoła
Życiński, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Dwa kościoły w Nowej Hucie-Bieńczycach. Dramatyczne dzieje budowy
Wroński, Józef Szymon (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
La provenienza e il contesto del codice domestico di Col 3, 18-4, 1
Wronka, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Przeprowadzone w dwóch artykułach refleksje na temat struktury, treści, pochodzenia i kontekstu kodeksu domowego w Kol 3, 18-4, 1 pozwalają na sformułowanie pewnych wniosków: 1. Omawiana perykopa - jak pokazały to badania historyczne - ma wiele punktów wspólnych z tekstami hellenistycznymi i żydowskimi, zarówno co do formy, jak i treści. Najbliższe byłyby jej podręczniki hellenistyczne dotyczące ekonomii domowej i społecznej. Zgodnie z nimi koncepcja rodziny wyrażona w kodeksie domowym w Kol zajmuje miejsce pośrodku szerokiej panoramy ówczesnych koncepcji rodziny w świecie grecko-rzymskim, to znaczy plasuje się pomiędzy koncepcją radykalną, domagającą się pełnej emancypacji kobiet i zniesienia niewolnictwa, a koncepcją konserwatywną, która przyznawała mężczyźnie nieograniczoną patria potestas nad życiem i śmiercią domowników - żony, dzieci i niewolników. 2. Kodeks w Kol różni się jednak od tekstów hellenistycznych i żydowskich tym, że nie zwraca się głównie do pater familias, aby go poinstruować, jak ma uczyć innych członków odpowiedniego zachowania, ale jednakowo do wszystkich stanów w domu zestawionych parami, i to w pierwszym rzędzie do tych niższych, podkreślając w ten sposób godność i pewną autonomię każdej osoby. To przekonanie wzmacnia jeszcze bardziej horyzont chrystologiczny, obecny w motywacjach kodeksu i w jego kontekście. Autor Kol podkreśla bowiem, że w Chrystusie wszyscy bez względu na pozycję społeczną cieszą się tą samą godnością (3, 11), przed Nim będą musieli zdać sprawę ze swoich czynów (3, 24-4, 1) i od Niego otrzymają wieczne dziedzictwo (3, 24). Aspekty te pozbawiają kodeks charakteru absolutnego i nadają mu wymiar bardziej humanitarny. 3. Autor Kol nie przedstawia idealnej struktury rodziny, ale wzywa chrześcijan do życia nowością przyniesioną przez Chrystusa w warunkach, w jakich się znajdują. Rodzina ma być dla wszystkich jej członków szkołą agape, która wyraża się w poddaniu, posłuszeństwie, miłosierdziu, dobroci, pokorze, łagodności, cierpliwości, znoszeniu innych i przebaczaniu na wzór Chrystusa. Wszystko trzeba czynić w Nim, tak by codzienne życie przekształcało się w nieustanną liturgię pełną radości i wdzięczności. Bez wątpienia jest to program wymagający heroizmu, zwłaszcza gdy brak miłości z drugiej strony. Cel kodeksu jest zatem praktyczny, być może także apologetyczny i misyjny, to znaczy chodziłoby o to, by oddalić od chrześcijan podejrzenie, że głosząc równość wszystkich podważają porządek społeczny, i uprzystępnić Ewangelię poganom. 4. Kodeks nie zamierza zmieniać struktury rodziny w sposób radykalny, ponieważ było to niemożliwe w tamtej epoce, a poza tym nie to najbardziej interesowało autora Kol. Koncentruje się on nie na prawach osób, lecz na ich obowiązkach, które powinny być spełniane w duchu Chrystusa. Sytuacja poddania drugiemu była okazją do wyrażenia tego ducha i upodobnienia się jeszcze bardziej do Chrystusa. Ale w ten sposób chrześcijanie przyczyniali się pośrednio i chyba skutecznie do zmiany instytucji od wewnątrz: niewolnik stawał się umiłowanym bratem (por. Flm 16), żona osobą darzoną czcią (por. 1P 3, 7). To pokazuje, że nawet w obrębie niesprawiedliwych struktur mogą i powinny być nawiązywane relacje międzyosobowe, inspirowane Ewangelią, bez których nawet najsprawiedliwsze struktury pozostaną nieludzkie. I to właśnie wydaje się głównym i wciąż aktualnym przesłaniem kodeksu domowego w Kol 3,18-4, 1, pomimo częściowo przestarzałej koncepcji rodziny, którą zawiera.
Hans Urs von Balthasar und Karl Rahner S.J. Ein vergleichender Blick auf Methode und Themen zweier herausragender Theologen des 20. Jahrhunderts
Knoch, Wendelin (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Biografie wymienionych w tytule teologów ukazują ich dorobek naukowy, jednocześnie pozwalają uchwycić w nim podstawę ich teologii i rozłożenie w niej akcentów. W życiu i twórczości Hansa Ursa von Balthasara ważną rolę odegrali tacy teologowie, jak Erich Przywara, Henri de Lubac, Karl Barth oraz Adrienne von Speyr. Z kolei w życie Karla Rahnera wpisała się wyraźnie osoba Martina Heideggera. Wspólną cechą von Balthasara i Rahnera było wytrwałe dążenie do Prawdy, choć zmierzali ku niej po różnych drogach. Główna linia podziału między nimi przebiega w ujmowaniu antropologii, chrystologii i w nauce o Bogu (mysterium Trinitatis). W głównych nurtach refleksji dogmatycznej obu teologów można zauważyć reminiscencje dwóch czołowych szkół starożytności chrześcijańskiej i dwóch różnych podejść do zagadnień chrystologicznych: u H. U. von Balthasara dominowała chrystologia „odgórna”, zstępująca, u K. Rahnera - „oddolna”, wstępująca. W ożywionej polemice obu wybitnych teologów nie brakło wzajemnych podejrzeń o błędy doktrynalne. Prezentowali oni pluralizm teologiczny w dochodzeniu do jednej prawdy o Bogu. Uważali jednak, że do wierzących należy docierać różnymi drogami refleksji teologicznej nawet wtedy, gdy ów pluralizm może być bolesny.
Działalność Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa do roku 1990
Kliś, Zdzisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
The Social Committee for Renovation of Cracow’s Monuments was founded in 1978 and has been operating since then. The aim of this organization, which has been working under the auspices of the President of the Republic of Poland, is the renovation of the monuments of Cracow and the Salt Mines in Wieliczka. Until 1990 the Chairman of this organization was Prof. Henryk Jabłoński. The changes in the political system in Poland brought about structural changes in the Committee in 1990. A well-known writer Stanisław Lem was appointed Chairman for a year. The Committee successfully conducted renovation and prevented deterioration of many achitectural monuments, churches, castles, palaces, mansions, tenement houses, parks, gardens, water and transportation installations in and in the vicinity of Cracow. The article lists the majority of the renovated sites.
The Vision of God and Man in the Litterary Works of Karol Wojtyła
Kijas, Zdzisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Przedmiotem analizy są tu wybrane utwory Karola Wojtyły, w polskim oryginale wydane w tomie: „Poezje i dramaty” (Kraków 1969). Jest to skrótowy zarys problematyki teologicznej w tego rodzaju pismach przyszłego papieża. Refleksja autora skupiła się na kilku zagadnieniach wydobytych z omawianej spuścizny literackiej Karola Wojtyły. Odnoszą się one do paradoksu prawdy, bliskości Boga, tajemnicy życia człowieka, do tajemnicy miłości i odpowiedzialności człowieka. Wywody autora wytyczają pewien kierunek dalszych badań literackich i teologicznych poezji Karola Wojtyły.
„Mamy jednak mocniejszą, prorocką mowę” (2 P 1, 19). Objawienie publiczne a osobiste przeżycia religijne
Dąbek, Tomasz Maria (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Księdza Ignacego Chwiruta wspomnienia o arcybiskupie Józefie Bilczewskim
Wołczański, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Rev. Chwirut’s recollections on the archbishop of Lwów, Józef Bilczewski (1860-1923), are of a very unique character. The memoirs were written by the secretary and personal chaplain to the archbishop. Rev. Chwirut held the said position over a ten-year period up until the last moments of the archbishop’s life. As a result, the author had the opportunity to grasp the characteristic traits of his superior. He pointed out a number of these in his writing. First and foremost he mentioned how the shepherd of the Church in Lwów cared for his congregation, putting moral and religious needs at the forefront of his attention. In the search for a better model of leadership for his society, he took on a purely apolitical role, which of course did not mean that he was not patriotic. He treated his subordinates, especially the chaplains, with equality, yet still acted as a father to them. In everyday life his diligence was manifest, taking the maxim pray and work to heart. With this was the feeling of obligation with which he controlled his life and predilections. Archbishop Bilczewski took special care over looking after the poor, the sick and children - he always spared time, attention and financial help. He asked that after his death he should be buried in the Janowski cemetery in Lwów, where the poorest members of society could be found. People have come to his grave since 1923 to seek help or to give thanks to the Holy Shepherd of the Lwów archdiocese. His relationship with the Greek Catholic Church, and its principal Archbishop Andrzej Szeptycki, cost him a lot of energy, patience and pain. Even though the relationship was trying and personally demanding, he never stopped looking for a model for which the two Churches could be in cooperation, based on the ideas of Catholicism, the brotherly neighbourhood of Poles and Ukrainians living on the same land, and the possibility of dialogue even in the most demanding cases. It is worth mentioning how the archbishop was also respected by Galician Jews, as he often used to refer to common religious roots. The published document contains many interesting facts that not only show the humanity of the archbishop of Lwów, but his preternatural qualities. It shows his sources of inspiration that he had in his life and his pastoral obligations that were faith, evangelisation, concern for fellow humans and deep love for the Catholic Church.
Sens życia według Józefa Marii Bocheńskiego OP
Wolak, Zbigniew (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Every human being is looking for a sense of his or her life. Very often people ask philosophers for advise. There are also different sciences which try to help people with that problem, especially psychology. Fr. J. M. Bocheński, well known Polish philosopher and logician, says the problem of the sense of life belongs not to philosophy but to the personal world view and philosophy of life. However we can use philosophical, analytical methods to consider meanings and consequences of what we believe sense of life is. I this article I discuss his thesis from the point of view of logic, psychology and classical philosophy. I think the interdisciplinary approach to this problem is very important and fruitful.
Nauka o świętym dziewictwie w pismach św. Augustyna. Uwagi moralno-pastoralne
Swoboda, Antoni (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Pagan and Christian Rome in Prudentius’ „Peristephanon”
Stabryła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
W kilku poematach cyklu „Peristephanon” Prudencjusz w bardzo wyraźny sposób przedstawił opozycję między Rzymem pogańskim a Rzymem chrześcijańskim (zob. „Perist.” II, V, IX, X, XI i XIV). W pierwszym z tych utworów („Perist.” II) dzięki cierpieniom i męczeńskiej śmierci św. Wawrzyńca pogański, okrutny Rzym z haniebnym kultem Jowisza zmienił się w Rzym chrześcijański. W „Peristephanon” V Rzym pogański został ukazany jako państwo nietolerancji i przemocy, które stara się siłą podporządkować chrześcijan swoim tyrańskim nakazom. Pogańskie państwo w „Perist.” IX gwałci prawa i zasady moralne, nie cofając się przed najbardziej wyrafinowanymi zbrodniami. W „Perist.” X Rzym pogański to świat skazany na zagładę, w którym dokonał się już upadek życia politycznego, obyczajowego i religijnego; chrześcijanie są tu już nie tylko ofiarami, ale potrafią zbuntować się przeciwko niesprawiedliwej władzy, mają świadomość własnej siły i nicości moralnej przeciwników. Wrogi chrześcijanom Rzym pogański, jego bezwzględne i wyrafinowane okrucieństwo, i Rzym chrześcijański jako miasto świątyń i kultu męczenników to kontrastujące ze sobą obrazy przedstawione w „Perist.” XI. Wreszcie w „Perist.” XIV zawarł Prudencjusz wizję Rzymu pogańskiego targanego występnymi namiętnościami i splamionego ciężkimi grzechami. Budując w „Peristephanon” opozycję pogaństwo-chrześcijaństwo, poeta angażuje się emocjonalnie i intelektualnie po stronie chrześcijańskiej i stara się ukazać drugą stronę w najbardziej niekorzystnym świetle.
Interpretacja homiletyczna miejsc przepowiadania w przestrzeni kościelnej
Siwek, Gerard (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
According to liturgical regulations there are specific places to preside within the church’s shapes as follows: presiding place, pulpit or other appropriate place. The choice of a place is not insignificant for underlying a proper nature of proclaiming and efficacious reception especially in the case of homily. The most favourable for proclamation are places: pulpit and presiding place. Their symbolism, the actions made on them, indicate a theological dimension of proclamation, strengthening, in a person who proclaims, awareness of dignity of the function complete on them and also consolidating a faith of listeners that, the word heard by them, is the Word of God in a form of human word. Other appropriate places are deprived of that consolidation. However the choice of that other appropriate place is possible, and sometimes even necessary, it has to be done under specific circumstances. Certainly there is much easier to choose a presiding place if the proclamation is going to be done out of liturgical context, it means in the case of preaching different types of sermons. Thus, from a homiletical point of view, it is not insignificant from which place the word of God is proclaimed.
Dowód ontologiczny w ujęciu Siemiona L. Franka
Obolevitch, Teresa; Wszołek, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Anselm’s Proof has interested thinkers for various reasons, one of them being that it seems “concise and logical”. But neither its logical nor its Christian charms - so argues Semen L. Frank, one of the most renowned Russian philosophers - must be allowed to conceal its fundamental sense. For purposes of the Proof, God is taken to be ens realissimum, that than which nothing greater can be conceived. Anselm’s first formulation distinguished between what exists in the mind and what exists in reality. To exist in reality is taken to be “better” than existing only in the mind. So one can understand that God exists, since if He did not He would fail to be that than which nothing greater can be conceived. However Frank sees two parts in Anselm’s argument of which only the first is dependent on logic. Anselm’s second argument (in Proslogion III) is meant to explicate the idea that we cannot even think of God as nonexistent. God’s real and necessary existence is condition sine qua non of our thinking and existing. Therefore Frank’s Proof is meant to be a fitting articulation of religious experience which is - theologically speaking - an act of faith or, from a more philosophical point of view, intuition. In the course of analysis we suggest however that Frank’s concept of “intuition” is problematic.
Badania nad dogmatem w teologii posoborowej. Recepcja dyskusji teologicznej we Włoszech
Perzyński, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Studies on the truth of dogma, which produced very little result before Vatican II, seem to have found an open gate after the Council. Because the dogma structuraly appeals to the revealed truth, it regards directly and indirectly to the biblical, but not the philosophical-rational concept of truth. The article contains three parts: 1) Historicle reasons for questioning dogma and truth; 2) The dogma in the presece of hermenetics and philosophical language; 3) A dispute upon the idea of truth, exampled by three authors: W. Pannenberg, J. Moltmann and W. Kasper. In theological reflection, the reference to the revealed truth oscillates between two poles, one of which is eschatological and the other christological. Referring to the contemporary debate on eschatology and history, J. Moltmann seems to be emphasizing the above in connection with W. Pannenberg, bearing the risk of ascribing to eschatology what he wants to take away from history. W. Kasper develops the concept of dogma based on the biblical concept of truth, which can be regarded as history in its very essence, as it flows in the rhythm of promise and fulfillment. It is understood as a promise, and not an epiphany, thus, it is radically open to the unimaginable future which inevitably belongs to God. Every dogmatic definition needs an indepth interpretation heading towards manifesting the revealed truth using clearly humanly expressed words, with this related is the problem of making use of contemporary hermenetics. The work of Italian authors such as G. Angelini, G. Colombo, G. Moioli, P. A. Sequeri display the dogmatic definitions are necessary as a sign of a united Church and a sign that guides the faith of the faithful. However an indepth cognition of the whole manifested reality expressed in the dogma’s reserved in the full human eschatological state, though in the present state it becomes more and more possible to better recognize them.

Przeglądaj

Ostatnie zgłoszenia