Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych

Abstract

Artykuł koncentruje się na rozważaniach dotyczących pojęć „strachu” i „lęku” dokonywanych z perspektywy wybranych nauk humanistycznych. Zagadnienie to jest m.in. przedmiotem zainteresowania filozofii, teologii, psychologii, historii, a także socjologii. Przegląd koncepcji wybranych przedstawicieli tych poszczególnych nauk wskazuje na ważność zagadnienia i różnorodność ujęć. Osią porządkującą przedstawianą charakterystykę jest zwrócenie uwagi na wprowadzane przez autorów rozróżnienia na strach i lęk jako kategorie o odmiennych cechach. Najczęściej wskazywana różnica odnosi się do stwierdzenia, iż strach jest reakcją na konkretne zagrożenie, lęk zaś ma charakter bezprzedmiotowy.

The feeling of fear and anxiety is one of the constitutive characteristic of human being. The fear is deemed as a basic emotion, which means that it is universal for everyone. It is also regarded as a negative emotion, because its appearance is connected with undesirable mental or somatic reactions. However we can point out many positive functions of fear. The fear/anxiety issue is treated as an object of study by many humanistic sciences – philosophy, theology, psychology, history and sociology. The article presents a review of arbitrarily chosen theories from the mentioned disciplines. The variety of approaches can be treated as the sign of the importance of the issue. It is worth to emphasize that the majority of analyzed theories (e.g. Kierkegaard’s, Tillich’s, Freud’s, Delumeau’s theories) distinguish fear from anxiety. Many authors define fear as a reaction to particular threat, that is the way its object can be – firstly – identified and after that – eliminated. The situation looks different in the case of anxiety, because it is an unclear feeling without specific object, so it is difficult or even impossible to exclude it.