Die Entflechtung des Gordischen Knotens: Zur Stärkung der Moraltheologie durch Amoris laetitia

Abstract

Aż do synodów biskupów poświęconych małżeństwu i rodzinie w 2014 i 2015 r. relacja teologii, dogmatyki, prawa kanonicznego i teologii pastoralnej w kwestii osób rozwiedzionych żyjących w powtórnych związkach była podobna do „węzła gordyjskiego”. Wydawało się, że jego rozwiązanie nie jest możliwe na drodze argumentacji i logiki, a jedynie przez „przecięcie mieczem“. Niniejszy artykuł ukazuje, jak papież Franciszek rozpoczyna rozwiązywać „węzeł gordyjski” dyscyplin teologicznych nie przy pomocy miecza, ale przez odwiązywanie poszczególnych nici. Jego taktowne, ale wskazujące kierunek interwencje w sferze prawa kanonicznego i wskazówki o potrzebie rozwoju i refleksji w obszarze niektórych elementów nauczania dogmatycznego są pierwszymi krokami w tym procesie. Franciszek sięga przy tym po przygotowawcze prace swoich poprzedników i kontynuuje je w sensie Soboru Watykańskiego II, przez co także ujęcia teologii moralnej udaje się mu wyrazić spójnie i bez sprzeczności wobec innych dyscyplin teologicznych. W adhortacji apostolskiej Amoris laetitia papież wyraźne domaga się od teologii moralnej tego, co zostało rozwinięte już od Soboru Watykańskiego II. Posynodalnej adhortacji apostolskiej nie można jednakże interpretować jako potwierdzenia linii niemięckojęzycznej teologii moralnej po Soborze Watykańskim II. Różnice uwidaczniają się przede wszystkim w antropologii i zamiarze, aby teologia moralna silniej została ukierunkowana na praktykę życia i w ten sposób była w służbie duszpasterstwa.

The relations between moral theology, dogmatics, canon law and pastoral theology concerning the question of divorced people living in second partnerships were discussed during the bishop’s synods on marriage and family in 2014 and 2015 and compared to being akin to “a Gordian knot”. It appeared after argumentation and the application of logic that untying of it is not possible and that the only way of cutting free is with a sword. The present article shows how Pope Francis has started to untie the Gordian knot of the theological disciplines but not with a sword but rather through the undoing of particular threads. His tactful way of making interventions and giving orientation in the canon law and tips about the need for growth and reflection in the field of some elements of dogmatic teaching are the first steps in this process. Francis reaches forward with this due to the works already conducted by his predecessors and continues it in the sense of the Second Vatican Council. This way can be successfully express coherent depictions of moral theology and without contradictions between this discipline and the other theological disciplines. In the post-synodal exhortation Amoris laetitia Pope Francis demands clearly that moral theology follows the line which was developed after the Second Vatican Council. The apostolic exhortation cannot be interpreted as a confirmation of the line of German moral theology after the Second Vatican Council. The differences appear first of all in the anthropology and in the intention that moral theology should be more strongly focused on life’s practice and in this way be more closely connected to the service of pastoral work.