Przykłady łamania reguły zakonnej przez kanoników regularnych z Żagania w średniowieczu w świetle kroniki klasztornej. Jak to, co złe, miało wskazywać braciom dobrą drogę

Abstract

Życie wewnętrzne w średniowiecznych klasztorach nie zawsze przebiegało w zgodzie z przyjętymi zasadami, które z założenia powinny być przecież rygorystycznie przestrzegane. Dotyczyło to zarówno braci, ojców, wyższych funkcyjnych klasztornych, a nawet samych opatów. Kronika klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu dostarcza nam wielu przykładów łamania reguły zakonnej. Nadużywanie alkoholu, zbyt częste kontakty z kobietami czy nieposłuszeństwo wobec przełożonych – to tylko niektóre z problemów, z którymi borykali się żagańscy kanonicy. Wydaje się, że w takim zabytku dziejopisarstwa średniowiecznego pokazywane powinny być raczej pozytywne przykłady, które miały zachęcać do cnotliwego postępowania, a nie negatywne czyny, a nawet zbrodnie. Okazuje się jednak, że prezentacja tego, co złe, miała charakter dydaktyczny. Pokazywała czytającym, jak nie należy postępować, czego unikać, aby nie ściągnąć na siebie i cały konwent nieszczęść, oskarżeń albo gniewu – czy to braci, czy przełożonego konwentu. Informacje o grzechach i występkach pełniły również funkcję kontrastującą, podkreślając, jak wprowadzone reformy życia wewnętrznego przez dobrych opatów wpływały na zmiany w sposobie postępowania i życia całego konwentu. Dzięki zaprezentowaniu pozytywnych i negatywnych przykładów te pierwsze widzimy jako jeszcze lepsze, jeszcze godniejsze naśladowania i zapamiętania.Life in medieval monasteries was not always in line with accepted principles, which, by definition, should be strictly observed. This concerned both brothers and senior officials, and even the abbots themselves. The chronicle of the monastery of regular canons in Żagań provides us with many examples of breaking the religious rules. The problem of alcohol abuse, too frequently in contact with women, or disobedience to superiors are just some of the problems that canons faced. It seems that in such a monument of medieval historiography as a monastery chronicle that positive examples should be shown which are pleasant in order to encourage virtuous behavior, rather than negative deeds or even crimes. However, it turns out that the presentation of what was bad was didactic. It showed readers what to do and what to avoid. Information about sins and offenses also had a contrasting function, highlighting how the reforms of the internal life by good abbots influenced the way the congregation behaved and the effect on their whole life. By presenting positive and negative examples, we see the first as even better, more dignified to imitate and to remember.