Theology and History: An Outline of Methodological Challenges in Fundamental Theology

Abstract

The article aims to bring together the ambiguities that arise in the course of determining the relationship between theology and the historical sciences. Just as the understanding of the relationship between the natural sciences and theology has developed due to the growth of methodological self-awareness of these disciplines, especially regarding their temporality, a similar progress could be expected in the research on relationship between theology and the historical sciences. It seems that the topic still needs to be synthesized on the ground of fundamental theology. For the theologian, a hermeneutical point of reference on the issue under discussion, can be the ruling of the Second Vatican Council in the 36th paragraph of the Constitution Gaudium et Spes. The temporality of theology features at least three dimensions: God’s Revelation occurrence in time, the occurrence in time of scientific reflection on this Revelation, and the dependence of the understanding and interpretation of both on the data provided by the historical sciences. The solution to the aporias arising in these processes can be the theological study of historiographical doctrines and the historical study of the history of Christianity, self-aware and critical of the historiographical doctrines being accepted.

Artykuł ma na celu zebranie niejednoznaczności, pojawiających się w toku ustalenia relacji teologii do nauk historycznych. Tak jak rozumienie relacji nauk przyrodniczych i teologii rozwinęło się dzięki wzrostowi samoświadomości metodologicznej tych dyscyplin, zwłaszcza co do ich temporalności, podobnego postępu można by oczekiwać po relacji teologia – nauki historyczne. Wydaje się, że temat wciąż wymaga syntetycznego dopracowania na gruncie teologii fundamentalnej. Dla teologa hermeneutycznym punktem odniesienia może być w omawianej kwestii orzeczenie Soboru Watykańskiego II w 36. punkcie Konstytucji Gaudium et spes. Temporalność teologii ma co najmniej trzy sensy: zaistnienie w czasie Bożego Objawienia, zaistnienie w czasie refleksji naukowej nad tym Objawieniem oraz zależność rozumienia i wykładu obydwu od danych dostarczanych przez nauki historyczne. Rozwiązaniem powstających w tych procesach aporii może być teologiczne studium doktryn historiograficznych oraz historyczne studium dziejów chrześcijaństwa, samoświadome i krytyczne wobec przyjmowanych doktryn historiograficznych.