Versöhnung im trinitarischen Glauben? Zur römischen Klarstellung über den Ausgang des Heiligen Geistes

Abstract

Artykuł jest tekstem referatu ks. prof. Wacława Hryniewicza, kierownika Instytutu Ekumenicznego KUL, wygłoszonego 15 maja 1998 r. w Wiedniu podczas międzynarodowej i międzykonfesyjnej sesji naukowej „Pochodzenie Ducha Świętego” Jej organizatorem była znana wiedeńska fundacja „Pro Oriente” Filioque stanowi wielowiekowy obiekt teologicznej kontrowersji pomiędzy chrześcijaństwem wschodnim i zachodnim. W ostatnich latach stał się on jednak przedmiotem wspólnej refleksji ekumenicznej. Ostatni watykański dokument na temat pochodzenia Ducha Świętego może przyczynić się - zdaniem wiedeńskiego referenta - do opracowania naprawdę ekumenicznego rozwiązania tej wielowiekowej kontrowersji. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby Kościoły w dobie obecnej podjęły owocny dialog na temat pochodzenia Ducha Świętego w prawdziwie ekumenicznej perspektywie. Punkt wyjścia może stanowić konsens w odniesieniu do samego rozumienia dogmatycznej treści Symbolu nicejsko-konstantynopolitańskiego (I). Ks. W. Hryniewicz prezentuje następnie główną przeszkodę na drodze do pojednania w odniesieniu do dogmatu trynitarnego (II) oraz znaki teologicznego zamieszania (III), wyraża nadzieję na większą i wzajemną otwartość w ekumenicznym rozwiązaniu problemu Filioque (IV), postuluje przezwyciężenie wzajemnego poczucia wyższości (V), ukazuje potrzebę tzw. ridimensionamento (VI), przybliża teologię „Duch, który spoczywa na Synu” (VII), wskazuje drogę do pojednania obu tradycji teologicznych (VIII), opowiadając się w końcu za bardziej apofatycznym i doksologicznym mówieniem o Bogu (IX).