Kenoza Ducha Świętego w myśli Sergieja Bułhakowa

Abstract

Skoro tradycja teologiczna mówi o Ojcu działającym przez swoje „Dwie Ręce”, a zbawienie stało się udziałem człowieka poprzez uniżenie Syna Bożego, pojawia się pytanie o możliwą kenozę Ducha Świętego, która nadawałaby dobrej nowinie o uniżającej się i zbawiającej miłości Boga głębszy wymiar. Sergiusz Bułhakow, prawosławny teolog z przełomu XIX i XX wieku, podejmuje temat kenozy Ducha Świętego, umieszczając ją w szerszym kontekście sofiologii, gdzie diada „Syn-Duch” zajmuje szczególne miejsce. Duch Święty uniża się już w samej Trójcy, gdzie w sposób przezroczysty ukazuje miłość Ojca i Syna. W stworzeniu uniża się On także poprzez sofianiczne oddziaływanie na naturę, gdzie nie może objawić pełni swojej mocy. Natomiast w hipostatycznym oddziaływaniu na osoby ludzkie, Trzecia Hipostaza może udzielać natchnień, uświęcać i zamieszkiwać, ale nie będzie mogła od razu i całkowicie przebóstwić każdego, nie zawieszając i nie niszcząc słabej, ludzkiej chłonności wobec swojego działania i obecności.

Since the theological tradition speaks of the Father acting through His “Two Hands”, and salvation came to humanity through the self-emptying of the Son of God, the question arises about a possible kenosis of the Holy Spirit, which would give the Good News of God’s humbling and saving love a deeper dimension. Sergius Bulgakov, an Orthodox theologian from the turn of the 19th and 20th centuries, addresses the topic of the kenosis of the Holy Spirit, placing it within the broader context of sophiology, where the dyad “Son–Spirit” holds a special place. The Holy Spirit humbles Himself already within the Trinity, where He transparently reveals the love of the Father and the Son. In creation, He also humbles Himself through sophiological influence on nature, where He cannot manifest the fullness of His power. However, in the hypostatic interaction with human persons, the Third Hypostasis can inspire, sanctify, and indwell—but He cannot immediately and completely deify each person without suspending or destroying the fragile human receptivity to His action and presence.