Nadzieja Boga jako podstawa ludzkiej nadziei w ujęciu Józefa Tischnera i Hansa Ursa von Balthasara

Abstract

Artykuł podejmuje problematykę antropologiczno-teologicznego rozumienia pojęcia nadziei chrześcijańskiej w kontekście refleksji Józefa Tischnera i Hansa Ursa von Balthasara. To integralne spojrzenie na tę problematykę charakteryzuje się u obu myślicieli tendencją do przekraczania klasycznych antropologicznych ograniczeń nakładanych na pojęcie nadziei w kierunku pełniejszego chrystologicznego i teologicznego jego rozumienia. Z metodologiczno-strukturalnego punktu widzenia przeprowadzone w artykule analizy dotyczą czterech głównych wymiarów zagadnienia nadziei chrześcijańskiej: religijno-historycznego, antropologiczno-chrystologicznego, teologiczno-dramatycznego (teodramatycznego) oraz soteriologiczno-eschatologicznego. Ukazane ujęcie pozwala zrozumieć, dlaczego u Tischnera nadzieja nie ogranicza się do aspektu antropologicznego, lecz rozciąga się również na perspektywę teologiczno-chrystologiczną, a u von Balthasara nie sprowadza się wyłącznie do nadziei ludzkiej, lecz obejmuje także nadzieję Boga. Artykuł kończy się postawieniem i uzasadnieniem dwóch oryginalnych tez autorskich dotyczących rozumienia piekła jako eschatologicznego muzeum grzechu i rozumienia nadziei Boga jako ostatecznej podstawy nadziei człowieka w kontekście postulatu powszechnej nadziei zbawienia.This article examines the problematics of anthropological and theological understanding of the concept of Christian hope in the context of the reflection of Józef Tischner and Hans Urs von Balthasar. This integral view of the issue is characterized by the tendency of both thinkers to go beyond the classical anthropological limitations imposed on the concept of hope towards its fuller Christological and theological understanding. From a methodological and structural standpoint, the analyses conducted in the article cover four main dimensions of Christian hope: religious-historical, anthropological-Christological, theological-dramatic (theodramatic) and soteriological-eschatological. The analyses conducted explain why, for Tischner, hope is not limited to the anthropological aspect, but also includes the theological-Christological dimension, and for von Balthasar, it is not limited only to human hope, but also includes the hope of God. The article concludes with the formulation and justification of two original theses concerning the understanding of hell as an eschatological museum of sin and the understanding of God’s hope as the ultimate basis of human hope in the context of the postulate of universal hope of salvation.