Realizm etyki protestanckiej według Reinholda Niebuhra

Abstract

W XX-wiecznej amerykańskiej etyce protestanckiej, wewnętrznie bardzo zróżnicowanej, ukształtowała się wpływowa koncepcja chrześcijańskiego realizmu, której autorem był Reinhold Niebuhr (zm. 1971). Akcentowała ona konieczność realistycznego spojrzenia zwłaszcza na rzeczywistość społeczną, by uniknąć idealistycznego błędu teologii liberalnej. Oznaczało to m.in. potrzebę uznania ludzkiej grzeszności i jej skutków w różnych wymiarach życia społecznego. Postawa realistyczna zawiera też w sobie wezwanie do odpowiedzialności zarówno wżyciu osobistym, jak i w relacjach społecznych. W kontekście sytuacji międzynarodowej po II wojnie światowej Niebuhr wskazywał również na taką odpowiedzialność Stanów Zjednoczonych za kształtowanie sprawiedliwego i pokojowego ładu w świecie. Koncepcja Niebuhra, choć niekiedy krytykowana, w swoisty sposób odrodziła się w kontekście amerykańskiej sytuacji politycznej po zamachach z 11 września 2001r. Nie tylko prezydenci i politycy, ale także analitycy i komentatorzy polityczni przyznawali się do zależności od myśli Niebuhra. Koncepcja realizmu chrześcijańskiego zawiera też w sobie pewne podobieństwa do niektórych zagadnień z zakresu katolickiej myśli społecznej.

In the broader spectrum of Protestant ethics Reinhold Niebuhr's Christian realism still appears to be an important and useful concept. This paper explains several major aspects of the concept which made Niebuhr a very influential figure in the Christian and political context of American life in his days. This would include acknowledging the sinfulness of human nature and its impact on society while stressing the responsibility both of the individual and of the nation, particularly of the US in the postwar world. Niebuhr himself was active in the public debates and political life. His ideas have been recently revived among some American presidents and politicians who claimed to have been influenced by them. Several parallels can also be drawn between Protestant Christian realism and Catholic social teaching.