Duchowość chrześcijańska na tle współczesnych koncepcji duchowości. Zarys problematyki

Abstract

Współcześnie pojęcie „duchowość” jest bardzo popularne i przez to wieloznaczne. Obfita literatura przedmiotu prezentuje różne koncepcje duchowości, które można określić jako „nowa duchowość”. Wśród nich najbardziej wyróżnia się duchowość ateistyczna (duchowość bez Boga) i psychologia duchowości. Ich wspólną cechą jest opieranie się na wpisanej w ludzką naturę zdolności do transcendowania. Także kard. Karol Wojtyła w zdolności do autotranscendencji upatruje istoty duchowości, która przejawia się w szeroko rozumianej kulturze i cywilizacji. Autor artykułu proponuje, aby tę podstawową formę duchowości, która ma źródło w ludzkiej naturze, nazwać duchowością antropogeniczną. Jeżeli zdolność do autotranscendencji ma ukierunkowanie soteryjne, wówczas staje się ona duchowością religijną. Jej szczególną formą, ze względu na czynnik nadprzyrodzony, jest duchowość chrześcijańska. Ponieważ ma charakter „odgórny”, jest nieredukowalna do żadnej innej formy duchowości. Zawarta w ostatniej części artykułu propozycja metodologiczna zdaje się rozwiązywać − z jednej strony − możliwe napięcie między różnymi przejawami „nowej duchowości”, zwłaszcza duchowości bez Boga, a duchowością chrześcijańską. Z drugiej zaś strony − nie pozwala na stawianie znaku równości między nimi. Na tle różnych przejawów „nowej duchowości” i psychologii duchowości, duchowość chrześcijańska jawi się jako szczególnie godna uwagi propozycja transcendowania i spełniania się ducha ludzkiego.

The notion of “spirituality” is very popular in the contemporary times and therethrough is an ambiguous. The abundant literature of the object presents different conceptions of the spirituality, so we can qualify them as a “new spirituality”. The atheistic spirituality (or the spirituality without God) and the psychology of spirituality are the most distinguishes among them. The common feature of them is to base on written in human nature the ability to a transcendency. Also Karol Wojtya in that ability to the autotranscendency sees the essence of spirituality, which manifests oneself in wide understanding of the culture and of the civilization. The author of the article proposes to name this basic form of spirituality which has its source in human nature the anthropogenical spirituality. If the ability to autotranscendency has a soteriological direction, it becomes then the religious spirituality. The Christian spirituality is her special form by virtue of the supernatural factor. Because its character is “from above”, it is not reducible to other form of spirituality. Contained in the last part of the article the methodological proposal admits to solve, from one side, the possible tension between different symptoms of the “new spirituality”, especially the spirituality without God, and the Christian spirituality. From the second side, it forbids to put an equals sign between them. On the background of different symptoms of “the new spirituality” and the psychology of spirituality, the Christian spirituality appears as a particularly remarkable the proposal of the transcendency and of the fulfilling of the human spirit.