Autoportret charakteru chrześcijanina a jego religijność i osobowość

Abstract

Przedmiotem opracowania jest prezentacja powiązań między charakterem chrześcijanina a jego religijnością i osobowością. Chrześcijański charakter przejawia się w trwałych cechach umysłu, wyobraźni, woli i działania, ukształtowanych w procesie wychowania i samowychowania, które wyznaczają względnie trwały sposób postępowania inspirowany wartościami umocowanymi w biblijnej wierze, uaktywnianych zwłaszcza w sytuacjach trudnych i nieoczekiwanych. Celem badań było znalezienie powiązań i zależności między chrześcijańskim charakterem a szeregiem zmiennych religijności i osobowości. Do diagnozy charakteru chrześcijanina zastosowano Skalę Oceny Chrześcijańskiego Charakteru. Religijność poddano badaniu przy pomocy następujących metod: Skala Centralności Religijności, Skala Przekonań Post-krytycznych, Skala Spójności Przekonań Religijnych, Skala Tożsamości Religijnej, Skala Konserwatyzmu Biblijnego, Skala Literalizmu Biblijnego, Samoocena wiary oraz praktyk religijnych (modlitwa osobista, uczestnictwo w Mszy świętej i korzystanie z Biblii). Osobowość zbadano metodami: Skale Typu Psychologicznego i Temperamentu Emocjonalnego Francisa, Style Uczenia się i Myślenia, Kwestionariusz do pomiaru Wielkiej Piątki, Pięciowymiarowy Kwestionariusz Uważności, Skala Samooceny M. Rosenberga. Badanymi osobami byli dorośli uczestnicy Mszy św., katechizowana młodzież ostatnich klas szkól średnich oraz studenci wyższej szkoły zawodowej. Ustalono istnienie licznych korelacji między wymiarami charakteru chrześcijanina i zdecydowaną większością zmiennych religijności, a zwłaszcza centralnością religijności, stylami myślenia religijnego, akceptacją doktryny katolickiej, biblijnym konserwatyzmem i literalizmem, ubiblijnieniem, samooceną wiary oraz mniejszym stopniu z tożsamością religijną. Stwierdzono także istnienie korelacji wymiarów charakteru z częścią preferencji psychologicznych, cech osobowości oraz stylów uczenia się i myślenia. Uzyskane na drodze analizy czynnikowej profile charakteru porównano w aspekcie badanych zmiennych religijności i osobowości. Uzyskane istotne różnice są zgodne z wynikami uzyskanymi przy pomocy techniki korelacji. W obszarze osobowości różnice istotne statystycznie między profilami wystąpiły zasadniczo tylko w odniesieniu do cech osobowości. W wyniku badań można stwierdzić, że zachodzą interakcje między charakterem i religijnością oraz osobowością, niemniej jednak są to trzy rożne charakterystyki opisu indywidualności człowieka. Na końcu wskazano na zastosowania pastoralne badań nad charakterem chrześcijanina.The subject of this article is the presentation of the research results on connection between Christian character and religiosity as well as personality of man. True Christian character manifests itself in the permanent personal qualities of mind and will, emotions, imagination, and actions formed in the process of upbringing and self-formation, which determine persistent ethical conduct inspired by the values empowered in biblical faith activated especially in unexpected challenging and difficult circumstances. The aim of the research was also to identify the empirical linkages between Christian character and a number of religious and personality characteristics. For diagnosis of Christian character the Scale for Christian Character Assessment is used. Religiosity was examined using the following test methods: Centrality of Religiosity Scale, Post-Critical Belief Scale, Scale of Coherence of Religious Convictions - 2, Religious Identity Scale, Biblical Conservatism Scale, Village Biblical Literalism Scale, faith assessment and religious practices scales (personal prayer, Bible, attending Mass). Personality however was examined with following methods: Francis’ Psychological Type and Emotional Temperament Scales, Learning and Thinking Styles (SUM-1), IPIP-Big Factors Model-20, Five Facet Mindfulness Questionnaire, Rosenberg Self Esteem Scale. Participants of the research were adults attending Sunday Mass, high school students, and students of the University of Applied Sciences. It was found a number of correlation between dimensions of Christian character and the vast majority dimensions of religiosity tests, in particular with centrality of religiosity, religious cognitive styles, acceptance of Catholic doctrine, biblical conservatism and literalism, Bible reading, faith self-assessment, and to a lesser extent with religious identity. It has been found correlations between dimensions of character and some aspects of psychological preferences, personality dimensions, as well as learning and thinking styles. The three profiles (types) of Christian character obtained using factor analysis method were compared with the level achieved in religiosity and personality test results. Observed statistically significant differences between character profiles are consistent with the results obtained via the correlation coefficients. The groups compared in the area of personality generally differ statistically significant only with regard to the personality factors. On the basis of the survey can be stated that Christian character, religiosity and personality are different characteristics of the person, which are in the interaction, although the quality of different dimensions of religious life play a decisive role for the formation of the character. At the end of the article the author points pastoral value of generated psychological-pastoral knowledge.