Resovia Sacra, 2021, Tom 28

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/36152

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 43

Koronacja figury Matki Bożej Królowej Rodzin w Ropczycach w 2001 roku
Zych, Sławomir (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jednym z sanktuariów maryjnych na mapie diecezji rzeszowskiej jest ośrodek kultu Matki Bożej w Ropczycach. W tutejszym kościele pw. Imienia Maryi czcią wiernych otaczana jest figura Matki Bożej Królowej Rodzin. Jest to XV-wieczna rzeźba, powstała prawdopodobnie w środowisku krakowskim. Początki kultu Pani Ropczyckiej sięgają XVI stulecia. W roku 1989 podjęto pierwsze starania o Jej ukoronowanie na prawie diecezjalnym. Komisja do zbadania kultu została powołana 29 maja 1995 r. Po kilkuletnich przygotowaniach duchowych i zewnętrznych, 26 sierpnia 2001 r. biskup rzeszowski Kazimierz Górny wydał dekret koronacyjny. Tenże biskup dokonał aktu koronacji w dniu 16 września 2001 r. Od tego czasu sanktuarium ropczyckie związane jest w szczególny sposób z duszpasterstwem rodzin.
Wizytacja kościoła parafialnego świętego Macieja Apostoła w Nieświczu w diecezji łuckiej z 1849 roku
Żurek, Waldemar W. (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Parafialny kościół św. Macieja Apostoła w Nieświczu, w diecezji łuckiej, ufundowany został na początku XVII wieku przez cześnika wołyńskiego Mateusza Stępkowskiego. Świątynię tę odbudowali i powiększyli na początku XIX wieku Antoni Sobolewski i Jan Majewski. Świątynia ta zaliczona była do klasy IV. Sporządzona z polecenia biskupa łucko-żytomierskiego Kaspra Borowskiego (1802-1885) inwentaryzacja tegoż kościoła powstała z okazji przeprowadzonej wizytacji kanonicznej ordynariusza w 1849 roku. Na jej podstawie dowiadujemy się o historii kościoła i parafii, o świątyni, jej odbudowie, wyposażeniu i konserwacji wystroju wewnętrznego. Opisane dobra materialne należące do parafii przedstawiają stan beneficjum kościelnego za czasów ówczesnego proboszcza parafii Nieświcz ks. Michała Mińkowskiego.
The History of Lutheranism from the Perspective of Jan Poszakowski
Żukowska, Justyna (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
The article presents the genesis and spread of Lutheranism in Europe as perceived by the Jesuit and historian Jan Poszakowski. This scholar was the author of several historical and theological works. One of them, entitled The Lutheran History, describes in detail the successive stages of the Reformation movement, specifically Lutheranism, in individual European countries. The author begins his History of Lutheran from the 16th century, but also refers in some fragments of his work to earlier eras, ending with the Thirty Years’ War.
Kościół katolicki w polityce bezpieczeństwa informacyjnego państwa. Wybrane zagadnienia związane z aktywnością duchowieństwa Rzeszowszczyzny na rzecz pozyskiwania i ochrony tajemnic wojskowych w ZWZ-AK w okresie II wojny światowej
Zapart, Robert (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
W artykule poruszono problematykę obecności duchowieństwa Kościoła katolickiego w systemie bezpieczeństwa informacyjnego Polskiego Państwa Podziemnego na przykładzie Rzeszowszczyzny. Przybliżając te formy oceniono, że zaangażowanie księży w pozyskiwanie wspierających działalność konspiracji informacji i ochrona własnych zasobów wiedzy przed ich nieuprawnionym ujawnieniem przyczyniły się do wzmocnienia pozycji Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej w konfrontacji z okupantem niemieckim. Ryzyko związane z dekonspiracją ograniczało między innymi ich wewnętrzne zintegrowanie, wysoki stopień społecznego zaufania, zdolności interpersonalne, a przede wszystkim przekonanie o słuszności podjętych działań na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W ocenie autora, w przypadku fundamentalnych dla suwerenności Polski zagrożeń niewykluczone byłoby powtórzenie adekwatnych do przybliżonych w artykule zachowań części duchowieństwa, jeżeli nie byłyby one potencjalnie sprzeczne z doktryną wiary i głoszoną przez nich nauką społeczną Kościoła katolickiego.
Dziennik Jana Stepy z początku i wojny światowej 1914/1915 roku w Sasowie – powiat złoczowski (Galicja Wschodnia)
Wołczański, Józef (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jan Piotr Paweł Stepa, autor publikowanego tu dziennika, jako student Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Lwowskiego i alumn Seminarium Duchownego we Lwowie, w pierwszych miesiącach I wojny światowej do początku roku 1915 przebywał w rodzinnym mieście Sasów – powiat Złoczów w Galicji Wschodniej. Obie wspomniane instytucje wówczas zawiesiły bezterminowo swoją działalność, zatem zmuszony był pozostać u rodziny. Doceniając epokowy charakter ówczesnych wydarzeń polityczno-militarnych podjął się dokumentacji bieżących wypadków na kartach prowadzonego regularnie dziennika. Z racji braku dostępu do źródeł, sporadycznie odnotowywał w nim działania wojskowe na forum ogólnoeuropejskim, ograniczając się do obserwacji życia codziennego w najbliższym otoczeniu. Pisał więc o przemarszach przez Sasów i okolice wojsk austro-węgierskich i rosyjskich, notował ofiary śmiertelne, ukazywał przejawy demoralizacji miejscowej ludności w formie kradzieży i egoizmu. Dużo miejsca poświęcał utrwaleniu na piśmie swoich stanów emocjonalnych wywołanych bezczynnością i niepewnością jutra. Rejestrował udane zresztą próby własnej pracy intelektualnej w dziedzinie filozofii, języka angielskiego oraz literatury pięknej. Dość rzadko notował refleksje nad recepcją wojny wśród lokalnej wieloetnicznej społeczności: polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Sporadycznie wzmiankował o życiu religijnym mieszkańców Sasowa, ograniczając się jedynie do własnego zaangażowania w celebrację nabożeństw w kościele parafialnym. Więcej miejsca poświęcił dokumentacji życia towarzyskiego miejscowej elity, w którym niekiedy uczestniczył. W całym dzienniku dominuje atmosfera przygnębienia, nudy, niepewności przerwana niespodziewanym wezwaniem do powrotu na studia w początkach stycznia 1915 r. Pomimo tych mankamentów, publikowany tu dokument stanowi cenne źródło do poznania pierwszych miesięcy I wojny światowej w małym galicyjskim mieście.
Powołanie Komitetu Polskiego w Sztokholmie w latach pierwszej wojny światowej
Witkowski, Stanisław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
The article presents the process of forming the Polish Committee in Stockholm during the First World War. The author verifies previous findings of researchers on this issue. Józefa Ledóchowska USJK states that the Polish Committee in Stockholm was founded on the initiative of Aleksander Lednicki, the chairman of the Council of Meetings of the Polish Organization for Aid to War Victims and the Polish Committee in Moscow. A different view on the establishment of the Stockholm Committee was presented by Andrzej Nils Uggla. He claimed that the organization was established on the initiative of Polish emigrants in Sweden, descendants of those who came to this country after the January Uprising and were supported by national democrats. The above-mentioned researchers did not provide references to source materials on which they based their findings. The author of this article, based on sources from Swedish archives and the Swedish press, as well as Polish archives and queries of the Polish press published in Russia, confronts both views. Analyzing the aforementioned sources in detail, he invented that the process of establishing the Polish Committee in the Swedish capital was undertaken during the mission to Stockholm of Józef Evert, vice-president of the Moscow Polish Committee and at the same time a member of the Executive Department of the Council of POPOW Conventions. Both organizations were headed by A. Lednicki. As a result of the talks held in Stockholm, J. Evert offered to allocate a certain sum of money from the funds of the aid organizations operating in Russia to be used for the activities of the newly established charity organization. The organization of this new structure (supporting the Poles living in Sweden regardless of whose subjects they were) was to be carried out by the exiles themselves. It should be said that the Polish Committee was established on the initiative of the Polish exile in Russia, and the executors were Polish exiles in Sweden, led by Alf de Pomian. The process of forming the Polish Committee itself went through several stages. Beginning with the first days of January 1916, when the first still not fully formed organizational form appeared. Then an unsuccessful attempt to merge with the Polish Branch at the Russian Committee in Stockholm. It finally ended in the third decade of March 1916 with the announcement of the establishment of the Intermediary Committee in the Swedish and Polish press.
Duchowa interpretacja kosmosu i ciał niebieskich w komentarzu świętego Grzegorza Wielkiego do Księgi Hioba
Wilczyński, Adam (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Księga Hioba zawiera fragmenty, w których znajdują się opisy kosmosu i ciał niebieskich. Te opisy mają charakter zdecydowanie akcydentalny i dotyczą ukazania wielkości wszechświata stworzonego przez Boga. Dla papieża Grzegorza Wielkiego jednak kosmos i wymienione w Księdze Hioba nazwy ciał niebieskich mają znaczenie duchowe. Polem badawczym tego artykułu są te fragmenty, w których występują określenia dotyczące kosmosu lub nazw ciał niebieskich znanych starożytnym. Natomiast celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób święty papież interpretuje kosmos i występujące w nim ciała niebieskie? Ten artykuł daje również odpowiedź na pytanie, dlaczego autor Moraliów nadaje im właśnie takie znaczenie a nie inne? Dzięki analizie filologicznej ustalono określenia, jakich używa autor Księgi Hioba w odniesieniu do kosmosu oraz w odniesieniu do gwiazd i gwiazdozbiorów, które występują w tej księdze. Następnie przedstawiono wiedzę starożytnych na temat kosmosu i znajdujących się w nim ciał niebieskich, jednak w takim zakresie, w jakim konieczne jest to dla uwypuklenia interpretacji stosowanej przez Grzegorza Wielkiego. Kolejnym było ukazanie teologicznego znaczenia, jakie biskup Rzymu nadaje kosmosowi i wymienionym w Księdze Hioba nazwom ciał niebieskich. Na koniec przez porównanie fragmentów komentarza świętego papieża z innymi dziełami starożytnych autorów została ukazana oryginalność Grzegorza w interpretacji wybranych fragmentów Księgi Hioba.
Ks. Henryk Grębski (1882-1948)
Walicki, Bartosz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Ks. Henryk Grębski urodził się 2 sierpnia 1882 r. w Majdanie. Był absolwentem Gimnazjum w Rzeszowie. Przygotowanie do kapłaństwa odbył w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Sakrament święceń przyjął 21 czerwca 1908 r. Pracował jako wikariusz w Cieklinie (1908-1910), Szebniach (1910-1913) i Jeżowem (1913-1914). Był kapelanem armii austriackiej (1914-1918) i Wojska Polskiego (1918-1919), a później wikariuszem w Grębowie (1920-1921). W roku 1921 został zamianowany proboszczem parafii w Kamieniu. Prócz zwykłej pracy duszpasterskiej zajął się doposażeniem kościoła. Angażował w działalność społeczną. Zmarł 2 listopada 1948 r.
Fenomen życia w ujęciu Jeremiego Wasiutyńskiego
Twardowski, Mirosław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jeremi Wasiutyński (1907-2005), polski astrofizyk, przez większą część życia mieszkający w Norwegii, wiele lat pracował nad syntezą ludzkiej wiedzy. Owoce swoich badań zawarł w monumentalnym, kilkutomowym dziele napisanym w języku angielskim. Synteza ta objęła odpowiedzi na fundamentalne, odwieczne pytania: Jak powstał wszechświat?, Czym jest życie?, W jaki sposób powstała ludzka cywilizacja i dokąd zmierza? Wasiutyński w swych rozważaniach odwołuje się do istnienia pierwszej przyczyny – źródła wszystkiego, co istnieje. Życie polski badacz postrzega jako drogę powrotną wszechświata ku pierwszej przyczynie. Pełna synteza, która może służyć jako wsparcie dla nadchodzącego zjednoczenia ludzkości, musi wyprowadzić całą rzeczywistość za pośrednictwem procesów twórczych z transcendentalnego, niczym nieuwarunkowanego, jedynego prawdziwego źródła – pierwszej przyczyny. Zaproponowana przez Wasiutyńskiego synteza, w której kreatywność (interakcje między świadomością i nieświadomością) stanowi podstawę do rekonstrukcji całej rzeczywistości, ma znieść zachodni rozłam między filozofią, nauką i religią oraz pokazać, że te trzy twórcze gałęzie ludzkiej aktywności wypływają ze wspólnego źródła.
Przyczynowość w układach biologicznych. Dynamiczne działanie informacji strukturalnej w toku regeneracji organicznych
Szkutnik, Dariusz Adam (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Kluczowym elementem procesów rozwojowych jest kategoria informacji strukturalnej, która nadaje dynamiczny charakter istnienia całości organicznej. Jej przejawy przyczynowego działania dostrzegane były już w starożytności przez Arystotelesa podczas obserwacji rozwoju organizmów. Dzisiaj manifestuje się ona dobitnie na płaszczyźnie badań eksperymentalnych dotyczących regeneracji organicznych. Nadal jednak informacja strukturalna jako przyczynowy parametr wymaga jednoznacznego ustalenia w kontekście swojego „sterującego działania” na płaszczyźnie materii i energii.
Konsekwencje zabójstwa dokonanego przez duchownego w świetle ksiąg pokutnych
Story, Marek (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Życie człowieka od momentu poczęcia, aż do naturalnej śmierci jest najwyższą z wartości, którą od wieków w Kościele poddaje się prawnej ochronie i obronie. Księgi pokutne, które powstały w epoce późnej starożytności chrześcijańskiej i wczesnego średniowiecza miały pomóc spowiednikom, ale także i wiernym traktować bardzo poważnie sakrament pokuty i pojednania, aby w czasie jego sprawowania nie dochodziło do żadnych nadużyć. Penitencjały zobowiązywały spowiedników, aby w czasie spowiedzi czuwali także i bronili ludzkiego życia. Celem artykułu jest ukazanie w świetle ksiąg pokutnych, jakie konsekwencje ponosili biskupi, prezbiterzy lub diakoni, jeśli dokonali zabójstwa, niezależnie od tego, czy było to w sposób umyślny, czy też nieumyślny. Duchowni, który dopuścili się zabójstwa, nie tylko musieli czynić długoletni post o chlebie i wodzie czy też przebywać na wygnaniu, nie mogli także wykonywać władzy święceń. Według ksiąg pokutnych zabójstwo dokonane przez duchownego było jednym z grzechów głównych, które wymagało zadośćuczynienia zgodnego z prawem.
Czy woluntaryzm etyczny kreuje kulturę dialogu?
Sołtys, Andrzej (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2019)
Filozofia dialogu przywróciła dialogowi właściwe miejsce w kulturze. W ostatnich dekadach dialog nie tylko, że przestał być inkryminowany, ale powszechnie uznaje się go za wartość, której urzeczywistnianie nadaje właściwy kształt kulturze. Jedną z dziedzin kultury jest moralność. Kultura dialogu w obszarze moralności nakierowuje podmioty ludzkie na osiąganie dobra godziwego, tworzy sprzyjający klimat dojrzewania przez moralność do pełni człowieczeństwa. Jednakże dialog w obszarze moralności zależy od przyjmowanych bazowych teorii etycznych. Współcześnie silne oddziaływanie woluntaryzmu etycznego, jako podstawowej teorii wyjaśniającej powstawanie porządku dobra, skłania do badania możliwości tworzenia kultury dialogu w kontekście woluntaryzmu etycznego. W niniejszej pracy wysuwa się hipotezę, iż woluntaryzm etyczny nie tworzy kultury dialogu, zamyka uczestników wspólnego myślenia na prawdę o rzeczywistym dobru, uruchamia proces totalizowania się społeczeństwa. Konfirmacja wysuniętej hipotezy jest zasadniczym zrealizowanym celem niniejszej pracy.
Wpływ słów konsekracji w Mszale Pawła VI na przeżywanie ofiary Mszy Świętej
Ślawski, Paweł (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Opracowanie odnosi się do analizy słów konsekracji zawartych w Mszale Pawła VI i poszukiwania ich biblijnego fundamentu. Realizacja programu duszpasterskiego opartego na haśle: „Eucharystia daje życie” jest motywem stawiania wielu prakseologicznych pytań dotyczących Eucharystii, m.in.: uczestnictwa w niej, zaangażowania wiernych świeckich, celebracji przez kapłanów, oczekiwanych duchowych owoców, duchowego przeżywania. Zagadnienia te nie pretendują jednak do formułowania ostatecznych rozwiązań. Mają raczej formę dyskusji nad Eucharystią. Są także podstawą propozycji i postulatów prakseologicznych. W artykule w pierwszej kolejności dokonano wyjaśnienia paschalnych związków z Eucharystią. Zwrócono przy tym uwagę na żydowską Paschę, która stała się wzorem kształtującym Ostatnią Wieczerzę i rodzącą się Eucharystię. Następnie dokonano analizy przekazów biblijnych zawierających opis Ostatniej Wieczerzy, zestawiając z obecnie używanymi słowami konsekracji zawartymi w Mszale Pawła VI. Wykorzystując metodę analizy tekstu, wskazano paschalne i biblijne pochodzenie Słów konsekracji oraz uobecnienie Jezusowej Ofiary przez kapłanów Nowego Przymierza. Słowa konsekracji wpływają zasadniczo na uczestników sprawowanej Liturgii, dając możliwość autentycznego spotkania z Jezusem. Kwestia wpływu Słów konsekracji na uczestników i ich przeżywanie wymaga jednak pogłębionej refleksji opartej na badaniach empirycznych, które to pozwolą także uwzględnić dynamiczne zmiany mentalnościowe jakie zachodzą w społeczeństwie.
Praktyki religijne górników w Wieliczce i Bochni. W kontekście preferowanych wartości w okresie zarządu austriackiego w latach 1772-1918 (w świetle dokumentów salinarnych)
Śladecki, Dariusz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Po dokonaniu w 1772 r. zaboru części ziem polskich wraz ze znajdującymi się na tych terenach kopalniami soli w Wieliczce i Bochni administracja austriacka poprzez system zakazów i nakazów podjęła próbę ograniczenia praktyk religijnych tamtejszych górników. Narzucono święta jednoznacznie kojarzone z dynastią Habsburgów (dzień św. Józefa i św. Teresy), co miało umacniać lojalność górników wobec państwa austriackiego i rządzących. Do kalendarza świąt wpisano nabożeństwa z okazji urodzin cesarza i imienin oraz mszy pogrzebowych w rocznicę śmierci członków dynastii. Po przeszło 40-letnim zakazie odprawiania codziennych Mszy św. w kaplicach salinarnych od 1818 r. odprawiano w kopalni jedno nabożeństwo w roku na pamiątkę wizyty cesarza Franciszka I, a od 1852 r. dwa nabożeństwa, w tym w rocznicę wizyty cesarza Franciszka Józefa I. Od 1815 r. ze składek zgromadzonych w Kasie Brackiej górnicy opłacali nabożeństwo odprawiane w dniu św. Kingi (24 lipca) w kościele parafialnym. W latach 1819-1917 górnicy tworzyli w kopalni nowe kaplice salinarne.
Aktywność wyznaniowa ludności ukraińskiej w województwie krośnieńskim. W latach 1975-1989 z perspektywy Służby Bezpieczeństwa
Słabig, Arkadiusz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Teren uformowanego w 1975 roku województwa krośnieńskiego od setek lat był pograniczem wyznaniowym, kulturowym i etnicznym. Przenikały się tu wpływy Kościoła rzymskokatolickiego, Kościoła greckokatolickiego i Cerkwi prawosławnej. Ludność polska sąsiadowała z ludnością pochodzenia rusińskiego, której część deklarowała przynależność do narodu ukraińskiego, a część do wspólnoty etnicznej Łemków. Aktywność grekokatolików i wyznawców prawosławia była próbą odbudowy tożsamości religijnej i kulturowej po drastycznych zmianach wywołanych przez powojenne akcje deportacyjne. W zależności od obowiązującej „linii politycznej” i lokalnych uwarunkowań aktywność ta była ograniczana, tolerowana, bądź też stymulowana (tylko w przypadku prawosławia) przez komunistyczne władze partyjno-państwowe. Istotną rolę w stanowieniu polityki wyznaniowej wobec wyznań nierzymskokatolickich odegrała Służba Bezpieczeństwa (SB) – policja polityczna, której powierzono zadanie rozpoznania i „neutralizacji” wszelkich inicjatyw kolidujących z interesem państw komunistycznych. Świadectwem działań jest dokumentacja zgromadzona w tzw. sprawach obiektowych o kryptonimach „Ortodoksi”, „Wspólnota” i „Góral”. Aktywność operacyjna SB na polu religijnym i narodowościowym została definitywnie zakończona na przełomie 1989 i 1990 roku wraz z kolejnym etapem transformacji ustrojowej w Polsce.
Obrazek pierwszokomunijny. Jako nieodłączny element upamiętniający pierwsze pełne uczestnictwo w sakramencie Eucharystii
Przywara, Agnieszka (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Życiu człowieka towarzyszą dwie sfery – sacrum i profanum, które nieustannie przenikają się ze sobą. Dotyczy to także wymiaru duchowego i wszelkich wydarzeń religijnych. Dla chrześcijan jednym z nich jest dzień Pierwszej Komunii Świętej, z którym to wiążą się nie tylko przeżycia duchowe, ale też coraz bardziej kwestie materialne. Prawie od samego początku uroczystego celebrowania tego dnia pamiątką pierwszego pełnego uczestnictwa w Eucharystii był obrazek, na którym umieszczano imię i nazwisko dziecka, datę oraz miejsce przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej. Z biegiem czasu ta najstarsza pamiątka zmieniała się. Duży wpływ na to miał rozwój technik drukarskich, jak również samo postrzeganie obrazka jako takiego. Wraz z silnym oddziaływaniem konsumpcjonizmu na życie człowieka ranga tej pamiątki pierwszokomunijnej bardzo osłabła. Dziś jest to praktycznie tylko tradycyjny dodatek do bogatych i licznych prezentów, nie wzbudzający pogłębionej refleksji co do sedna przeżywania tego jakże ważnego dnia.
Egzemplaryzm wzorcowy w ujęciu ks. Bronisława Markiewicza
Przybylski, Przemysław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Artykuł przywołuje postać Bronisława Markiewicza – założyciela Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, wychowawcy, jednego z prekursorów XIX-wiecznej pedagogiki chrześcijańskiej. Ma on na celu zaprezentowanie nowatorskiego podejścia Markiewicza do zagadnienia formacji dzieci i młodzieży, realizowanego w placówkach o charakterze wychowawczo-edukacyjnym, którego rysem charakterystycznym zdaje się być egzemplaryzm wzorcowy. To właśnie oparcie relacji z młodym pokoleniem na doświadczeniach osobistych i świadectwie życia, wyraźnie przebija z przekazu Markiewicza i jego działalności.
Organizacja kolonii wakacyjnych dla uczniów szkół średnich miasta Krakowa w Porębie Wielkiej jako przykład troski o zdrowie, higienę i wychowanie młodzieży w pierwszych dekadach XX wieku
Jaworski, Piotr; Juśko, Paweł (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Z końcem XIX stulecia w szkołach w Galicji zaczęło się ożywione dążenie do polepszenie stanu higieny i zdrowia młodzieży. Większa troska o zdrowie i higienę szkolną zaowocowała podejmowaniem różnorodnych przedsięwzięć w tym zakresie. Jednym z nich stały się kolonie wakacyjne, organizowane w ośrodkach klimatyczno-wypoczynkowych dla uczniów, najpierw z dużych ośrodków miejskich, potem także z mniejszych, jak również ze środowisk wiejskich. Ich celem stało się „ratowanie zdrowia dzieci i młodzieży oraz „kształtowanie właściwego wychowania”, w tym również związanego z rozbudzaniem świadomości higienicznej wśród dzieci i młodzieży. Inicjatywy organizowania wypoczynku letniego dla uczniów w formie kolonii podejmowały między innymi czynniki społeczne. Jednym z nich było powstałe w na początku XX wieku Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych dla młodzieży szkół średnich miasta Krakowa i Podgórza. Prowadziło ono kolonię w Porębie Wielkiej, gdzie podejmowano starania mające na celu poprawę kondycji zdrowotnej uczniów szkół średnich, jak również prowadzono pracę wychowawczą, także w obszarze edukacji higienicznej podopiecznych. Z Towarzystwem związani byli też wybitni lekarze, pionierzy wychowania fizycznego i higienicznego na ziemiach polskich, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego – Henryk Jordan i Stanisław Ciechanowski. Artykuł omawia problematykę organizacji kolonii w Porębie Wielkiej, prowadzonej wzorowo przez Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych, w oparciu o nowe trendy i tendencje pedagogiczne ukierunkowane na troskę o zdrowie, higienę i wychowanie uczniów.
Oświata w Kosinie do 1918 r. Od szkoły parafialnej do szkoły ludowej
Pelczar, Roman (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Celem artykułu jest ukazanie działalności pierwszych szkół utworzonych i działających we wsi Kosina. Zakres czasowy obejmuje okres od końca XIV wieku do 1918 roku. Pierwszą placówką edukacyjną (od końca XIV wieku) przez kilka stuleci była szkoła parafialna. Pod koniec lat 60. XIX wieku przekształcono ją w szkołę trywialną. Natomiast po 1873 roku w jej miejsce powstała szkoła ludowa pospolita jednoklasowa. W następnych latach powiększano ilość klas szkolnych. Ostatecznie utworzono cztery klasy. Odtąd była to szkoła czteroklasowa. Stopniowo zwiększała się także liczba uczniów. W okresie przedrozbiorowym uczyły się tylko niewielkie grupy uczniów, którymi byli wyłącznie chłopcy. W czasach zaborów nauka stała się obowiązkowa. Dlatego do szkoły zaczęły uczęszczać także dziewczęta. Stopniowo liczba uczniów wzrastała. W szkole parafialnej oraz trywialnej uczył jeden nauczyciel. Także w szkole pospolitej początkowo pracował jeden pedagog. W późniejszych latach stan kadry pedagogicznej powiększył się do czterech osób. W szkole parafialnej nauczyciele często zmieniali programy nauczania. Z kolei w szkole trywialnej oraz pospolitej realizowano programy nauczania opracowane przez władze państwowe. Szkoły działające w Kosinie na przestrzeni całego analizowanego okresu przyczyniały się do likwidacji analfabetyzmu mieszkańców Kosiny oraz odegrały bardzo istotna rolę w tworzeniu życia kulturalnego tej lokalnej społeczności.
System zabezpieczenia operacyjnego Wydziału Kościelnych Spraw Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego przez Komitet Bezpieczeństwa Państwowego (przy Radzie Ministrów) ZSRR w latach 1954-1991 i jego współczesne reminiscencje
Pawlikowicz, Leszek (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Utworzony w kwietniu 1946 roku Wydział Kościelnych Spraw Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego – pełniący de facto rolę „cerkiewnego ministerstwa spraw zagranicznych” – od samego początku istnienia funkcjonował pod ścisłą kontrolą radzieckich organów bezpieczeństwa. W niniejszym artykule przedstawiono system zabezpieczenia operacyjnego wspomnianego wydziału w okresie funkcjonowania KGB w latach 1954-1991. Spośród dwóch pionów operacyjnych, które dysponowały osobowymi źródłami informacji wśród zatrudnionych tam osób niewątpliwie najważniejszą rolę odgrywał pion „cerkiewny”, uzupełniany przez pion wywiadu zagranicznego, przy czym agenci obu pionów piastowali stanowiska począwszy od referenta a skończywszy na przewodniczącym wydziału. Mimo trzech dekad od chwili upadku Związku Radzieckiego podobne praktyki instrumentalnego wykorzystywania Wydziału Cerkiewnych Kontaktów Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego stosują obecnie służby specjalne Federacji Rosyjskiej.

Przeglądaj

Ostatnie zgłoszenia