Amt der Einheit – im Dienst der Spaltung? Ökumenische Überlegungen zur Ämter frage

Abstract

Kwestia urzędu kościelnego należy do nierozwiązanych dotychczas problemów ekumenicznych pomiędzy Kościołem rzymskokatolickim a Kościołami luterańskimi. Sobór Watykański II w odniesieniu do urzędów reformacyjnych stwierdził istnienie defectus ordinis, wskutek czego Kościoły te nie zachowały autentycznej i całej istoty eucharystycznego misterium (por. DE 22). Kontekst wypowiedzi Dekretu o ekumenizmie wskazuje, że defectus ordinis polega przede wszystkim na nieuznaniu sakramentalności ordynacji, a także braku sukcesji apostolskiej. W czym jednak wyraża się istota urzędu kościelnego? Kościół, będący sakramentem zbawienia, swoje istnienie nie zawdzięcza ludzkiej inicjatywie, lecz wyłącznie Słowu Bożemu. Jest on wydarzeniem przepowiadania Słowa Bożego w historii, a zarazem sam powstaje i żyje dzięki słuchaniu Słowa (por. Rz 10,17). Instytucjonalnym wyrazem tej zależności jest rozróżnienie pomiędzy kapłaństwem powszechnym a kapłaństwem urzędowym. Kapłaństwo urzędowe zasadza się na fakcie, że wiara pochodzi ze słuchania. Urząd ma za zadanie przepowiadanie wobec Kościoła tej samej wiary, którą Kościół winien głosić wobec całego świata. Urząd czyni widzialnym fakt, że Bóg w Jezusie Chrystusie znajduje się we wspólnocie wierzących. Jako Kościół gromadzimy się zawsze wraz z Bogiem w Bogu przed Bogiem, tzn. z Synem w Duchu Św. przed Ojcem. Urząd kościelny chroni zatem Lud Boży przed postrzeganiem siebie jako źródła wiary i suwerena Kościoła. Sakramentalny charakter urzędu kościelnego wynika z sakramentalności Kościoła. Implikacją sakramentalnego charakteru Kościoła jest ukazywanie i urzeczywistnianie wspólnoty ludzi z Bogiem. W tym kontekście istotne jest trwanie w sukcesji apostolskiej, która upewnia cały Kościół w tym, że głosi on Słowo, które było w Kościele od samego początku. Zadaniem urzędu jest zatem przepowiadanie historycznego Słowa w aktualnej rzeczywistości. Sukcesja apostolska jest gwarancją, że osoba pełniąca urząd w Kościele jest świadoma swej odpowiedzialności wobec Słowa, którym jest Chrystusa i w widzialny sposób Go reprezentuje wobec wspólnoty. Przedstawione powyżej rozumienie urzędu kościelnego pozwala na sformułowanie kilku ekumenicznie doniosłych wniosków. Z katolickiej perspektywy pomiędzy katolikami i ewangelikami istnieje już wspólnota wiary. Sobór Watykański II określa ją prawdziwą wspólnota w Duchu Św. (por. KK 15). Wspólnota ta stanowi rzeczywistość, której nie może już nic przewyższyć. Celem ekumenizmu jest uczynienie tej wspólnoty widzialną. Kwestią sporną nie jest zatem wiara, lecz sposób, w jaki można ją wyrazić i rozwinąć zgodnie ze swą istotą. Podział Kościoła przesłania to, co w rzeczywistości już istnieje. W nowym świetle jawi się tu kwestia urzędu kościelnego. W dialogu katolicko-luterańskim osiągnięto już znaczne zbliżenia w rozumieniu jego sakramentalnego charakteru, a także sukcesji apostolskiej. Być może należy pójść dalej, szerzej wykorzystując na przykład katolicką naukę o votum sacramenti, według którego samo pragnieniu sakramentu daje udział w pełni łaski sakramentalnej. W tym kontekście należałoby na nowo przemyśleć następstwa sytuacji powstałej w XVI w., która doprowadziła do wyodrębnienia się Kościoła luterańskiego. Niezależnie od przyjętych w przyszłości rozwiązań, pojednanie Kościołów będzie kenotycznym aktem spotkania i prośby o wzajemne wybaczenie zaciągniętych win.