Morderczy gniew. Intertekstualna lektura Mt 5,21-22

Abstract

Głównym celem artykułu jest ukazanie oryginalności nauczania Jezusa na temat gniewu prowadzącego do śmierci, zdefiniowanego w Mt 5,21-22. Artykuł otwiera dyskusja na temat autentyczności obecności przysłówka εἰκῇ („bez przyczyny”) w Mt 5,22, rzutująca na odpowiedź na pytanie czy Jezus potępia każdy rodzaj gniewu czy tylko gniew nieusprawiedliwiony. W celu odkrycia oryginalności oraz znaczenia Jezusowego nauczania na temat gniewu w Mt 5,21-22 zaprezentowano wiele tekstów starotestamentowych oraz tekstów zaczerpniętych ze starożytnej żydowskiej literatury pozabiblijnej. Idea gniewu prowadzącego do śmierci obecna jest już w ST, zwłaszcza w literaturze mądrościowej Wskazać można również wiele paralel w literaturze peritestamentalnej oraz rabinackiej. Niemniej jednak kategoryczno-legalistyczna forma wypowiedzi Jezusa nosi znamiona oryginalności. Targumincza lektura Rdz 9,6 pomaga także zdefiniować pole semantyczne terminu κρίσις w Mt 5,22 jako Bożego sądu dotykającego wszystkich unoszących się gniewem.

The article opens with a discussion of the originality of the adverb εἰκῇ (“without cause”) in Mt 5:22a, and the question of whether Jesus prohibits all anger or only unjustified anger. The main body of the article, however, examines to what degree Jesus’ teaching on homicidal anger should be viewed as innovative or even radical. This analysis is accomplished by looking at a wide range of intertextual connections between the Matthean idea of homicidal anger, as expressed in Mt 5:21-22, and various Old Testament and extra-biblical ancient Jewish texts. Jesus’ teaching does not in fact differ appreciably from biblical teaching on the issue, especially that found in wisdom literature Peri-testamental and rabbinic literature likewise contain a number of more or less exact parallels to Mt 5:21-22. Taken together, these all help us establish the correct meaning of Mt 5:21-22. Nevertheless, there is an undeniable originality in the sharp and legalistic overtone of the Matthean formulation, specifically the idea of anger as acause of murder Moreover, the targumic reading of Gen 9:6 helps clarify the semantic field of κρίσις in Mt 5:22, which should be understood as divine punishment of any anger.