Kirche und Neurose

Abstract

Artykuł pt. Kościół a nerwica został wygłoszony jako referat na sympozjum Międzynarodowego Towarzystwa Psychologii Religii i Nauk Psychologicznych. Odbyło się ono w Wiedniu w dniach od 14 do 16 listopada 1990 r. Uczestnicy tego sympozjum reprezentowali 11 państw. Po krótkim wprowadzeniu autor omawia skomplikowane zagadnienie, jakim jest nerwica, trudności z próbą jej zdefiniowania oraz sklasyfikowania. Nerwica ma również silne powiązania z poczuciem winy. Następnie autor przechodzi do problematyki tzw. nerwic “eklezjogennych” i zastanawia się, czy rzeczywiście Kościół święty może być przyczyną zaburzeń życia psychicznego. Po ukazaniu istoty Kościoła świętego, jego roli w historii świata, jego wpływu na świadomość człowieka, na formację osobowego sumienia chrześcijańskiego powraca do terminu “nerwice eklezjogenne”, uzasadniając, że jest on sine fondamento in re. Należy raczej mówić o nerwicach religiogennych. Autor podkreśla istotną różnicę, jaka zachodzi między postawą religijną a postawą wiary. Wiara jest łaską! Tylko człowiek ma potrzebę kultu, pyta o sens życia. Specyficznie ludzki schemat religijny, obok języka twierdzeń, jest słupem granicznym, który wyróżnia człowieka ze świata zwierząt. Potrzeba religijna może jednak pobłądzić, ulec patologii w sensie natężenia (np. fanatyzm religijny) lub w sensie ukierunkowania, kultywując niewłaściwy przedmiot (np. kult systemu, ideologii), aż po kult szatana. Autor analizuje również nerwice religiogenne o charakterze kolektywnym. Stwierdza, ze człowiek nie dlatego jest znerwicowany, że nie znajduje się we właściwej relacji do Boga, ale nerwica jest tym przebiegiem psychicznym, który uniemożliwia wejście w zdrowy kontakt z Bogiem, świetle wywodów okazuje się, że termin “nerwice eklezjogenne” jest terminem bezprzedmiotowym, refleksjach końcowych autor nawiązuje do wezwania Jana Pawła II, by ponownie ewangelizować Europę. Zwraca uwagę, że w Europie zanika łaska wiary, zauważamy natomiast ogromny rozwój rozmaitych sekt. Zjawisko to jest szczególnie intensywne w dużych miastach. Ważne jest zatem kryterium św. Augustyna: “Na ile ktoś miłuje Kościół Chrystusowy, na tyle ma Ducha Świętego”.