Wpływ praktyk religijnych w rodzinie na religijność i osobowość w okresie wschodzącej dorosłości

Abstract

Przedmiotem opracowania jest problem zależności między praktyką wiary w rodzinie, a poziomem życia religijnego w okresie wyłaniającej się dorosłości. Zakres aktywności religijnej w rodzinie na probie 240 młodych dorosłych został zbadany przy pomocy Skali Praktyk Religijnych w Rodzinie (FAITHS), natomiast ich religijność była diagnozowana przy zastosowaniu Skali Tożsamości Religijnej (STR) Skali Centralności Religijności (CRS-15), Skali Przekonań Post-krytycznych (PCBS-18), Skali Spójności Przekonań Religijnych (SSPR), Skali Odrzucania Chrześcijaństwa (RCS), Skali Pewności Wiary (CIFS), Inwentarza Kompetencji Moralnych (MCI), oceny motywacji praktyk religijnych oraz oceny częstości korzystania z Biblii. Osobowość diagnozowano przy użyciu Skal Typu Psychologicznego i Temperamentu Emocjonalnego Francisa (FPTETS), Kwestionariusza do pomiaru Wielkiej Piątki (IPIP-BFM-20), Skali Samooceny (SES) oraz Skali niepokoju o przyszłość (NP). Zastosowania technika korelacji częstości i ważności religijnych praktyk oceniania retrospektywnie przez badanych z ich religijnością i osobowością ukazała istnienie istotnych powiązań między religijną aktywnością rodziny i zdecydowaną większością badanych aspektów religijności, oraz nieliczne i słabe korelacje osobowością; z niektórymi preferencjami psychologicznymi i cechami osobowości. Po zastosowaniu techniki analizy skupień uzyskane dwie grupy osób istotnie różniących się od siebie poziomem częstości i ważności praktyk w rodzinie (zmienna niezależna) porównano w zakresie religijności i osobowości (zmienne zależne). Okazało się, że generalnie obie grupy różnią się od siebie istotnie w obszarze badanych zmiennych, a przede wszystkim religijnością. Na trzecim etapie opracowania danych zastosowano technikę analizy regresyjnej dzięki czemu stwierdzono, że zarówno częstość, jak i ważność praktyk (predyktory) brane oddzielnie objaśniają istotnie poziom większości badanych aspektów religijności, natomiast jeśli brane są łącznie, to funkcja objaśniająca (predyktora) dla zmiennych religijności (z wyjątkiem jej centralności) religijności przechodzi na znaczenie przypisywane praktykom wiary w rodzinie. Tak częstość praktyk religijnych w rodzinie, jak ich ważność korelują nisko i jedynie z częścią zmiennych osobowości (FPTETS i BFM-20), z kolei cechy ugodowości i ekstrawersji są objaśniane przez ważność praktyk, natomiast stabilność emocjonalna jest objaśniana przez ich częstość. Przedstawione wyniki badań wskazują na potrzebę bardziej dopracowanego pomiaru aktywności religijnej w rodzinach oraz na konieczność duszpasterskiego przygotowywania rodzin do wypełniania ich zadania przekazu wiary.The study addresses the problem of the relationship between religious practices in the family and the level of religious life during the emerging adulthood. Religious activities in the family assessed retrospectively by the subjects (N = 240) were measured using the FAITHS scale, while their religiosity was diagnosed using the Post-Critical Belief Scale, the Centrality of Religiosity Scale, the Scale of Coherence of Religious Convictions, the Religious Identity Scale, the Rejection of Christianity Scale, the Confidence in Faith Scale, self-assessment of the motivation of religious practices, the Moral Competency Inventory (some aspects of moral intelligence), as well as the frequency of use of the Bible. Personality was also diagnosed using the Francis Psychological Type and Emotional Temperament Scales, the Questionnaire to measure the Big Five, the Rosenberg Self-Esteem Scale, and the Future Anxiety Scale. The correlation of the frequency and importance of religious practices with the variables of religiosity and personality showed a link between most aspects of religiosity and religious activities, especially their importance, and only with a few variables among the personality variables; only psychological preferences and personality traits. As a result of grouping individuals by the method of cluster analysis in terms of combined scores in assessing the frequency and validity of activities in the family, they were compared in terms of the dependent variables studied (religiosity and personality). In general, the two groups that differed significantly in the level of religious activities also differed in the level of dependent variables (primarily religiosity). At the third stage, a regression analysis was used, as a result of which it was found that separately the frequency of religious activities (FAITHS-CZ) undertaken in the family as well as the importance attributed to them (FAITHS-WA) almost equally significantly explain the level of religiosity of the studied variables. On the other hand, in the case of combining both predictors, the explanatory function is taken over by the meaning attributed to them, i.e. that the important predictor for religiosity in almost all cases (except for the centrality of religiosity) turns out to be the meaning of religious activities (FAITHS-WA). FAITHS-frequency and FAITHS-importance correlate only at a low level with certain dimensions among personality variables (FPTETS and BFM) in a slight intensity; FAITHS-importance explains the trait of agreeableness and extroversion and FAITHS-frequency the trait of emotional stability. The research shows the need for a more detailed approach to measuring religious practices in the family, and for the pastoral preparation of families to fulfill the task of transmitting the faith.