Chrystus i Kościół. Wybrane elementy nauczania Josepha Ratzingera / Benedykta XVI i ich pastoralne przełożenie

Abstract

We współczesnej refleksji nad związkiem Chrystusa i Kościoła cenny jest głos Józefa Ratzingera/Benedykta XVI, gdyż to właśnie chrystologia i eklezjologia stały się istotną przestrzenią jego teologii. Dla bawarskiego teologa Chrystus stanowi początek i niezaprzeczalne centrum Kościoła, który powstał na mocy świadomych aktów Jezusa, zmierzających do realizacji zbawczego planu Boga: wybór Dwunastu, ustanowienie prymatu Piotrowego czy apostolskiej władzy kluczy. Jezus jest więc nie tyle propagatorem nowego stylu życia, ale twórcą nowej wspólnoty religijnej, nowego ludu. Nabrało to szczególnej mocy podczas Ostatniej Wieczerzy, która stanowi właściwy sens wszystkich uprzednich działań Jezusa i fundament Kościoła. Ten związek jest więc nieodzowny. Wyraża to idea Kościoła jako Ciała Chrystusa, które jest formą istnienia Ludu Bożego i wciąż realizuje się w celebracji Eucharystii oraz widzialnej strukturze wspólnoty. Ten model domaga się jednak pneumatologicznego naświetlenia, co przynosi obraz Kościoła jako świątyni Ducha Świętego. Dlatego nie można widzieć Ducha Świętego bez Chrystusa ani Chrystusa bez Ducha Świętego, a Kościoła ograniczać do chrystologicznego czy duchowego wymiaru. Ta prawda przynosi konsekwencje dla różnych wymiarów życia Kościoła: instytucjonalny i charyzmatyczny charakter urzędu kościelnego, trwanie Kościołów lokalnych w Kościele jako całości, otwartość Kościoła na świat. Konstytutywna jedność Chrystusa i Kościoła znajduje również swój konkretny wyraz w przyjmowaniu ojcostwa Boga i realnego przeżywania braterstwa ludzi w Chrystusie, w otwartości wierzących na siebie nawzajem oraz osoby spoza wspólnoty, w misyjności, w głębokim doświadczaniu Eucharystii oraz współodpowiedzialności duchownych i świeckich za Kościół. Benedykt XVI widząc wagę ścisłego związku Chrystusa i ochrzczonych, także w podejmowaniu misji głoszenia Ewangelii, proponuje konkretne przełożenie głębi teologii na życie i duszpasterstwo Kościoła. Postulat nowej ewangelizacji, określenie jej miejsca w całości wiary oraz działania strukturalne ukazują chrystologiczno-pneumatologiczne zakorzenienie Kościoła, który winien koncentrować się na napełnieniu Duchem Świętym i zanurzeniu w tajemnicy Chrystusa. Prowadzi to do zachowania ciągłości nauczania apostolskiego przy otwartości na zmieniające się formy. Jest to możliwe przez zachowanie sacrum, odnowę kerygmatyczną, podejmowanie ewangelizacji przez duchownych i świeckich jako członków Ciała Chrystusa. Taka przemiana przynosi również otwarcie ekumeniczne.

The voice of Joseph Ratzinger/Benedict XVI ads a lot of value in the contemporary reflection about the relation between Christ and the Church, because Christology and ecclesiology became important aspects of his theology. For this Bavarian theologian Christ is the beginning and the unquestionable centre of the Church, which came into existence from conscious actions of Jesus leading to realization of God’s plan of salvation: choosing of the Twelve Apostles, establishing Primacy of Peter and Power of the Keys. Thus, Jesus is not so much a promoter of a new lifestyle but the creator of the new religious community and a new people. This became especially powerful during the Last Supper, which is the sense of all previous actions of Jesus and the foundation of the Church. Therefore, this relationship is indispensable. This is expressed in the idea of the Church being the Body of Christ which is a form People of God’s existence and it is still realized in the celebration of Eucharist and the visible structure of the community The model calls for pneumatological clarification which brings the picture of the Church as the temple of the Holy Spirit. That is why it is impossible to see Holy Spirit without Christ and Christ without Holy Spirit, and to limit the Church to Christological and spiritual dimension. This truth brings consequences for different aspects of life of the Church: institutional and charismatic character of the Church’s authority, local Churches being rooted in the Church as a whole and the Church being open for the world. The constituent unity of Christ and the Church manifests itself particularly in the acceptance of God as the Father and the real experience of the brotherhood of people in Jesus, in the openness of the faithful towards each other and towards those outside the community, in missionary activities, in the deep involvement in the Eucharist and in the co-responsibility of the faithful for the Church. Benedict XVI, seeing the importance of the relationship between Christ and the baptised (also in the mission of Gospel preaching), suggests a particular application of the profoundness of the theology in the life and pastorship of the Church. The call of new evangelisation, the definition of its place in the faith and structural actions demonstrate the Christological and pneumatological roots of the Church, which should focus on filling itself with the Holy Spirit and on immersing itself in the mystery of Christ. This leads to the preservation of the continuity of apostolic teaching and to the openness for the changing forms. This is possible through the sustaining of sacrum, charismatic renewal, taking up evangelisation by both the clergy and the lay as the members of Christ’s Body. Such transformation also brings about an ecumenical openness.