Dziennik Jana Stepy z początku i wojny światowej 1914/1915 roku w Sasowie – powiat złoczowski (Galicja Wschodnia)

Abstract

Jan Piotr Paweł Stepa, autor publikowanego tu dziennika, jako student Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Lwowskiego i alumn Seminarium Duchownego we Lwowie, w pierwszych miesiącach I wojny światowej do początku roku 1915 przebywał w rodzinnym mieście Sasów – powiat Złoczów w Galicji Wschodniej. Obie wspomniane instytucje wówczas zawiesiły bezterminowo swoją działalność, zatem zmuszony był pozostać u rodziny. Doceniając epokowy charakter ówczesnych wydarzeń polityczno-militarnych podjął się dokumentacji bieżących wypadków na kartach prowadzonego regularnie dziennika. Z racji braku dostępu do źródeł, sporadycznie odnotowywał w nim działania wojskowe na forum ogólnoeuropejskim, ograniczając się do obserwacji życia codziennego w najbliższym otoczeniu. Pisał więc o przemarszach przez Sasów i okolice wojsk austro-węgierskich i rosyjskich, notował ofiary śmiertelne, ukazywał przejawy demoralizacji miejscowej ludności w formie kradzieży i egoizmu. Dużo miejsca poświęcał utrwaleniu na piśmie swoich stanów emocjonalnych wywołanych bezczynnością i niepewnością jutra. Rejestrował udane zresztą próby własnej pracy intelektualnej w dziedzinie filozofii, języka angielskiego oraz literatury pięknej. Dość rzadko notował refleksje nad recepcją wojny wśród lokalnej wieloetnicznej społeczności: polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Sporadycznie wzmiankował o życiu religijnym mieszkańców Sasowa, ograniczając się jedynie do własnego zaangażowania w celebrację nabożeństw w kościele parafialnym. Więcej miejsca poświęcił dokumentacji życia towarzyskiego miejscowej elity, w którym niekiedy uczestniczył. W całym dzienniku dominuje atmosfera przygnębienia, nudy, niepewności przerwana niespodziewanym wezwaniem do powrotu na studia w początkach stycznia 1915 r. Pomimo tych mankamentów, publikowany tu dokument stanowi cenne źródło do poznania pierwszych miesięcy I wojny światowej w małym galicyjskim mieście.

Jan Piotr Paweł Stepa, the author of a diary published in this article, as a student of the Theological Faculty at the University of Lwow and the pupil of the Archdiocesan Seminary in Lwow spent early months of World War I until the very beginning of 1915 in his hometown Sasów in the district of Złoczów in Eastern Galicia. Both above-mentioned institutions stopped their activity during early war time, so Stepa was forced to stay with his family. Acknowledging the great importance of political and military background of his times he undertook the responsibility to register recent events in the form of a diary. Since he had no access to sources, he rarely commented on European warfare. Stepa focused rather on the observation of daily life in the neighbourhood. He wrote about marching of Austria-Hungary or Russian troops, he noted fatalities, demoralisation of the local community and it’s selfishness. He paid a lot of attention to document his emotions caused by inactivity and uncertainty of tomorrow. He also wrote down his intellectual works in the fields of philosophy, English language and belleslettres. He rarely noted his reflections concerning the reception of war in the local multi-ethnical society: Polish, Ukrainian and Jewish. Only occasionally he mentioned the religious life of Sasow, limiting it only to his own participation in celebrations at local parish. More information Stepa noted about the social life of the local elite, in which sometimes he took part. The entire diary preponderates with despondency, boredom and uncertainty interrupted surprisingly by the possibility to continue studying. Despite drawbacks, herby published diary is an important document and source to the history of early World War I in the small Galician town.