Der gegenwartige Prozess der Marginalisierung Gottes und der Sinngehalt des chalkedonischen Dogmas (451). Der Beitrag Walter Kaspers zur Zivilisation der Liebe

Abstract

W niniejszym artykule omówiono najpierw przyczyny nowożytnych procesów autonomizacji, następnie skutki marginalizacji idei Boga i aktualne wyzwania, w końcu znaczenie zbawcze Jezusa Chrystusa w relacji do człowieka w świetle dogmatu chalcedońskiego. Refleksje oparto na teologicznym dorobku kard. Waltera Kaspera, wybitnego dogmatyka z Tybingi, przewodniczącego Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan. Nakreślona synteza unaocznia, że zsekularyzowana cywilizacja zachodnia –która oddala się od korzeni biblijnych i chrześcijańskich i eliminuje wartości chrześcijańskie z życia publicznego – nie jest w stanie zagwarantować ochrony godności człowieka według swoich założeń. Próby zbudowania cywilizacji prawdziwie ludzkiej w oparciu o zasady demokracji i prawo stanowione – lecz lekceważące przy tym Boga – rodzą, jak się okazuje, nowe formy zagrożenia i zniewolenia dla człowieka. Walter Kasper, pragnąc wyjść naprzeciw współczesnym wyzwaniom i wnieść swój wkład w budowanie świata bardziej ludzkiego, podejmuje szlachetne idee godności i wolności, zawarte w nowożytnym humanizmie, wchodzi z nim w dialog, sankcjonuje jego ukryte chrześcijańskie bogactwo, poddaje krytyce jego niechrześcijańskie konsekwencje i integruje z chrześcijańską wizją świata. Wychodząc z założenia, że człowiek ze swej natury jest istotą otwartą na nieskończoność, ukazuje mu wzniosłe powołanie do przyjaźni i komunii z Bogiem jako jedynie adekwatną odpowiedź na jego pragnienia. Najgłębsze uzasadnienie swoich przesłanek znajduje on w twórczej interpretacji definicji chrystologicznej Soboru Chalcedońskiego. W oparciu o jego nauczanie, rozszerzone o interpretację doświadczenia unikatowej relacji Jezusa do Ojca, wykazuje, że – zgodnie z tym, co dokonało się w Jezusie Chrystusie, doskonałym człowieku – zjednoczenie człowieka z Bogiem nie niszczy w nim niczego, co ludzkie, lecz je zabezpiecza i rozwija. W ten sposób broni wielkości powołania człowieka i zapewnia mu ostateczny fundament teologiczny. Taka chrystologia daje podstawy do opisu realizacji misterium Chrystusa w życiu chrześcijanina i Kościoła oraz stanowi punkt wyjścia do refleksji na temat zaangażowania chrześcijan w świecie i budowania duchowości komunii. Są to tematy, które – nie przekreślając wartości życia czysto kontemplacyjnego – ukazują, że sens bycia chrześcijaninem zawiera się nie w ucieczce od świata, lecz w zaangażowaniu w jego przemianę. Z kolei teologia duchowości, łącząca doświadczenie z doktryną, może być dla teologii systematycznej swoistą transfuzją krwi i nadać jej duchowy smak. Chrystologia Waltera Kaspera nie jest więc spekulacją bez znaczenia dla dzisiejszych chrześcijan i współczesnej Europy, która nadal poszukuje swego oblicza duchowego. Jest bowiem cennym przyczynkiem na rzecz świata bardziej ludzkiego i cywilizacji miłości. Przyjęcie przesłania, jakie wynika z tych refleksji, leży w interesie współczesnych społeczeństw europejskich.