Główne nurty twórczości filozoficznej ks. Stanisława Adamczyka

Abstract

Artykuł składa się z czterech części, z których pierw sza zawiera biografię księdza Stanisława Adamczyka (1900-1971) oraz jego charakterystykę jako kapłana i uczonego. Był on w latach 1946-1967 profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kierownikiem I Katedry Metafizyki, od r. 1966 członek Papieskiej Akademii św. Tomasza z Akwinu i Religii Katolickiej. Kapłan Diecezji Tarnowskiej, długoletni profesor Teologicznego Instytutu w Tarnowie. Opublikował ponad trzydzieści prac naukowych, w tym: trzy monografie – Tomistyczna teoria poznania zmysłowego (Tarnów 1938), De obiecto form ali intellectus nostri secundum doctrinam S. Thomae Aquinatis (Roma 1933, 19552), De existentia substantiali in doctrina S. Thomae Aquinatis (Roma 1962), trzy podręczniki – Metafizyka ogólna (Lublin 1960), Krytyka ludzkiego poznania (Lublin 1962), Kosmologia (Lublin 1963). W pracach ks. prof. Adamczyka uwidaczniają się dwa istotne nurty tematyczne: epistemologiczny i ontologiczno-teodycealny. Część druga artykułu charakteryzuje dorobek Profesora w zakresie epistemologii. Wykazywał on, polemizując ze stanowiskiem wielu tomistów, istnienie jednego tylko przedmiotu formalnego ludzkiego umysłu; jest nim byt jako byt, a nie istota bytu materialnego. Interesował się także strukturą ontyczną aktu ludzkiego poznania, oraz w skazywał na obiektywizm poznania człowieka. Trzecia część artykułu omawia problematykę ontologiczną i teodycealną ks. Adamczyka. Był autorem podręcznika, pisanego metodą scholastyczną, Metafizyki ogólnej. W obszernej monografii De existentia substantiali wykazuje: 1° akceptację przez Arystotelesa realnej różnicy w strukturze bytu pochodnego; 2° bezpośredniość aktu stwórczego Boga w odniesieniu do poszczególnych bytów przygodnych; 3° instrumentalny charakter przyczyn naturalnych odnośnie aktu istnienia. Ostatnia część artykułu omawia inne wątki tematyczne ks. Adamczyka: kosmologiczny (podręcznik „Kosmologia”), antropologiczny i etyczny.