Koniec i „pragnienie” końca. Historiozofia i eschatologia Mikołaja Bierdiajewa

Abstract

The article deals with the problem of the „end” in Nikolai Berdyaev’s philosophy. The question is presented in the context of Berdyaev’s philosophical concepts and against the background of the Russian religious thought. It is argued that eschatologism was not only the philosopher’s theoretical Weltanschauung but also his existential stance. This is the perspective in which Berdyaev’s critique of the historical Christianity is placed. It is shown that in Berdyaev’s active eschatology history is real though not absolute, and man is given a chance of liberating himself from the historical determinism thanks to his freedom and creative commitment.

W artykule podejmuje się problem „końca” w myśli Mikołaja Bierdiajewa. Zagadnienie przedstawia się w kontekście myśli autora Filozofii wolności oraz religijnej myśli rosyjskiej. Wykazuje się że eschatologizm był nie tylko jego postawą teoretyczną, lecz i egzystencjalną. W tej perspektywie ukazuje się Bierdiajewowską krytykę chrześcijaństwa historycznego. Wykazuje się, że w aktywnej eschatologii Bierdiajewa historia jest realna, lecz nie absolutna a człowiek ma możliwość wyzwolenia się z historycznego determinizmu dzięki swej wolności i powołaniu do twórczości.