Zmartwychwstanie we wczesnych pismach rabinicznych i tradycji targumicznej

Abstract

Żydowskie postrzeganie śmierci i zmartwychwstania zmieniało się w ciągu wieków, wywołując dyskusje na te tematy w różnych ugrupowaniach od czasów starożytności. Ważne zmiany miały miejsce w okresie Drugiej Świątyni. Ich świadectwo widać głównie w pismach apokaliptycznych tego okresu. Choć nie należały one do głównego nurtu religii żydowskiej, to jednak miały wpływ na kształtowanie się normatywnego judaizmu. Celem tego artykułu jest przegląd głównych elementów koncepcji śmierci i zmartwychwstania we wczesnych pismach rabinicznych i tekstach targumicznych. Na podstawie współczesnych badań, które zajmują się tymi problemami, zostaną określone zbieżności w postrzeganiu życia po śmierci w obu rodzajach tekstów źródłowych, a jednocześnie podkreślone zróżnicowanie i wielopostaciowość poglądów, które odgrywały ważną rolę w początkach judaizmu.

The Jewish perception of death and resurrection not only underwent significant changes over the centuries, but it also built up tensions and generated oppositions within various Jewish communities. An important shift took place in the period of the Second Temple, mostly in the apocalyptic writings. Even though they did not belong to the mainstream of Judaism, they essentially contributed to the normative Judaism. The purpose of this article is to review principal elements of the conception of death and resurrection in the early rabbinic writings and to analyse their usage in the Targumic tradition. The study of the specific works and of the contemporary researches proves that there are some convergences between both kinds of the sources. However, at the same time it appears that the doctrine of the raising of the dead was diverse and multiform in the early Judaism.