Kreuz und Trinität oder der wahre Dornbusch

Abstract

In German theology, even in the context of the cross and the resurrection, sin is barely talked about. By referring to the unconditional forgiveness of God, the Christ event is explained as the revelation of unconditional love. Incarnation and the cross are not seen as essential for defeating sin, but are rather regarded as a revelation of God’s solidarity the people. This view is countered by Menke’s thesis that in the New Testament hardly anything is so clearly attested as that Jesus was crucified „because of our sins” (1 Cor. 15,3). Menke explains sin as the only reality which man himself can create out of nothing; as the reality which God does not want on any account and yet cannot prevent, because he does not revoke the free will he granted man. What can be understood as failure of self-causality of creation on the ‘pre-conscious’ levels of evolution is recognized as sin on the level of human beings who are endowed with consciousness and free will. God is not indifferent to sin, as the writings of the Old Testament testify. But if he wishes to perpetuate the sinner’s free will he can only encounter the consequences of perverted freedom where there is sin: within the boundaries of time and space. Only because of the fact that Jesus is hypostatically united to God the Son as second person of the Trinity, he can convey God himself even to where there is the opposite of communion with God: namely sin. The Old Testament compares the ‘place’ which is the negation of God, i.e. sin, with a prison (‘Sheol’) into which the sinner has locked himself. The Easter event means that with Jesus, God himself reaches out to where the opposite of trinitarian love is, i.e. Sheol. In their confession of faith Christians have confessed that God „descended into hell”. Since then ‘Sheol’ no longer exists. Since then, sin no longer has the power to separate the sinner from God – unless the sinner willfully rejects the Redeemer’s hand, which reaches out to the sinner even in the most hopeless situation. Therefore, Hans Urs von Balthasar distinguishes between the ‘Sheol’, which at Easter was defeated once and for all and the many hells of each individual, who reject the hand of Christ offered to them for reconciliation. Nevertheless can this rejection be revoked at any time by the sinner’s free decision to grasp God’s hand and thus reconcile with the Redeemer.

W niemieckiej teologii rzadko mówi się o grzechu, nawet w kontekście krzyża i zmartwychwstania. Odnosząc się do nieskończonego miłosierdzia Bożego, wydarzenie Chrystusa pokazuje się jako objawienie miłości bezwarunkowej. Wcielenie i krzyż nie są widziane jako zwycięstwo nad grzechem, ale raczej jako ukazanie się solidarności Boga z Jego ludem. Niniejszy artykuł pokazuje tymczasem, że mało rzeczy w Nowym Testamencie jest tak jasno wyrażonych, jak to, że Jezus umarł „za nasze grzechy” (1 Kor 15,3). Grzech jest jedyną rzeczywistością, którą człowiek może stworzyć z niczego; jest to rzeczywistość, której Bóg nie chce, ale nie może nas od niej zachować, bo nie chce odwołać wolnej woli, którą nam dał. To, co na poziomie przedświadomym stworzenia realizuje się jako przed-moralny upadek samostanowienia, to na poziomie ludzkim staje się grzechem, a więc wolnym i świadomym upadkiem. Jak świadczą pisma Starego Testamentu, Bóg nie pozostaje obojętny na grzech człowieka. Skoro jednak chce pozostawić człowiekowi dar wolnej woli, może zmierzyć się z grzechem tylko w jeden sposób – poddając się jego konsekwencjom w czasie i przestrzeni. Tylko dlatego, że Jezus jest hipostatycznie zjednoczony z Bogiem Synem, może zanieść Boga tam, gdzie występuje całkowite przeciwieństwo komunii bosko-ludzkiej, a więc w przestrzeń grzechu. Stary Testament porównuje przestrzeń negacji Boga, czyli grzechu, do konkretnego miejsca w przestrzeni – więzienia, czyli Szeolu. W tym więzieniu grzesznik zamyka sam siebie. Wydarzenie Wielkiej Nocy oznacza, że wraz z Jezusem sam Bóg zstępuje do Szeolu. Dlatego w swoich wyznaniach wiary pierwsi chrześcijanie mówili: „[...] zstąpił do piekieł”. Od tego czasu nie istnieje już Szeol, a grzech nie ma już mocy oddzielać grzesznika od Boga – dopóki grzesznik nie wzgardzi dłonią Odkupiciela, który tę dłoń kieruje do niego nawet w najbardziej beznadziejnej sytuacji. Dlatego Hans Urs von Balthasar odróżnia Szeol, który został raz na zawsze pokonany, i piekła pojedynczych jednostek, które odrzucają rękę Chrystusa wyciągniętą ku nim w geście pojednania. To odrzucenie może jednak skończyć się w każdej chwili, gdy tylko grzesznik podejmie decyzję, by złapać rękę Boga i pojednać się ze swoim Odkupicielem.