Region as a Theological Category: Preliminary Recognition

Abstract

Interdyscyplinarność współczesnych badań nad regionem każe postawić pytanie o teologiczny status regionu. Odpowiedź na to pytanie mieści się w obszarze teologii miejsca. Punktem odniesienia dla tej teologii jest status miejsca zarówno w Starym Testamencie, w Nowym Testamencie, jak też w życiu pierwotnego Kościoła. W Starym Testamencie takimi miejscami teologicznie naznaczonymi są Eden, Kanaan jako Ziemia Obiecana czy Świątynia Jerozolimska. Wszystkie one związane są ze szczególną obecnością i interwencją Boga. Wyjątkowe znaczenie ma ogród Eden, który można uznać za pramiejsce, prototyp miejsca świętego. Działalność Jezusa dokonuje relatywizacji szczególnego znaczenia miejsca świętego. Jezus neguje istnienie świątyni, dowartościowuje wiarę obcych, a więc pochodzących spoza Izraela, oraz zapowiada Królestwo Boże, które „nie jest z tego świata”, a więc jego realizacja dokona się w relacjach, a nie w miejscach. Starożytne chrześcijaństwo żyje w napięciu pomiędzy paroikein a katoikein, pomiędzy przebywaniem na ziemi jak na obczyźnie a byciem zadomowionym. Z drugiej strony szybko rozwija się koncepcja „miejsc świętych” (loca sacra), które mają jednak znaczenie funkcjonalne i nie wskazują na rzeczywiste przebywanie Boga w przestrzeni geograficznej. Jeśli miejsce to „przestrzeń opowiedziana” (storied place), to region w znaczeniu teologicznym można określić jako miejsce, które zostało wyodrębnione z przestrzeni za pośrednictwem narracji o sakralnym charakterze.

The interdisciplinarity of contemporary research on regions raises questions about the theological status of the region, the answers to which lie in the theology of place. The point of reference for this theology is the status of place in both the Old Testament and the New Testament and the life of the early Church. In the Old Testament, such theologically marked places are Eden, Canaan (the Promised Land), and the Jerusalem Temple. All of them are related to the special presence and intervention of God. The Garden of Eden is particularly important as it can be considered a primaeval place, a prototype of a holy place. Jesus’ activity relativises the special importance of the holy place. Indeed, Jesus denies the existence of the temple and values the faith of strangers, i.e., those from outside of Israel, and announces the Kingdom of God, which is “not of this world,” so its implementation will occur in relationships and not in places. Ancient Christianity lives in the tension between paroikein and katoikein, between being on earth, as if in a foreign land, and being at home. On the other hand, the concept of “holy places” (loca sacra) is developing rapidly, but they have a functional meaning and do not indicate God’s actual presence in geographical space. If a place is a storied place, then a region in the theological sense can be defined as a place separated from space through a narrative of a sacred nature.