Colloquia Theologica Ottoniana, 2023, T. 39

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/24920

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 11 z 11

The Spirituality of Otto of Bamberg
Wejman, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Celem artykułu jest ukazanie duchowości Ottona z Bambergu. Cel ten został zrealizowany w czterech etapach, które odpowiadają poszczególnym częściom pracy. Najpierw ukazano podstawy duchowości Ottona z Bambergu, które stanowią akt stworzenia człowieka przez Boga na jego obraz i podobieństwo oraz jego odkupienie. Najpełniejszym aktem odpowiedzi na to Boże obdarowywanie może być ze strony człowieka tylko pokorne przyjęcie tego aktu. Najgłębszym jego wyrazem będzie pokorna służba wobec Boga i bliźnich. Ugruntowana w ten sposób duchowość może dopiero przyjąć różne formy wyrazu. W życiu Ottona z Bambergu formy te były rozmaite. Jedną z nich było jego bezgraniczne posłuszeństwo Kościołowi (z jednej strony wyrażane wiernością papieżowi, a z drugiej lojalnością wobec władzy świeckiej), innym zaś razem było jego gorliwe pełnienie posługi biskupiej i misyjnej, okazywanej chociażby w postaci regularnego głoszenia im Ewangelii czy wspierania ich w uposażeniu miejsc kultu oraz w niesieniu pomocy najbardziej potrzebującym, a jeszcze innym razem w poszanowaniu zwyczajów i kultury ludzi ewangelizowanych. Całość stosowania duchowości dopełnia używanie przez Ottona z Bambergu odpowiednich środków duchownych. Zaliczał do nich: modlitwę, ascezę i życie sakramentalne. Dzięki stosowaniu tych środków wzrastał duchowo i pogłębiał swoją więź z Chrystusem, stanowiąc dla następnych pokoleń wzór pogłębionej osobistej duchowości.
Raport z realizacji projektu Biblia Ottona z Bambergu
Goniszewski, Piotr; Korzec, Cezary; Nowaszczuk, Jarosław; Rosik, Stanisław; Sołomieniuk, Michał (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Animal Morality. Jerzy Chmurzyński and the Cognitive Ethology View
Perz, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
W niniejszym artykule omawiam poglądy polskiego entomologa, filozofa i „ojca polskiej etologii” Jerzego Andrzeja Chmurzyńskiego na temat „moralności” zwierząt. Następnie porównuję jego stanowisko z poglądami badaczy etologii poznawczej, Marca Bekoffa i Fransa de Waala. Chmurzyński rozważa obecność podstawowych wartości etycznych, takich jak dobro i zło, w zachowaniach zwierząt. Następnie formułuje pojęcie wartości biologicznych, obejmujących homeostazę, maksymalizację dostosowania i dobrostan. Dobrem dla zwierzęcia jest osiąganie tych wartości, a złem jest ich brak. Wartości biologiczne nie są przez zwierzęta rozpoznawane świadomie, ale są sprawnie osiągane, za co są odpowiedzialne mechanizmy odruchowo- -bezwarunkowe oparte na motywacji. Istnieją także zachowania zwierząt, które mogą budzić podziw, jednak brak możliwości zrozumienia abstrakcyjnych pojęć dobra i zła oraz dokonywania wolnego wyboru powodują, że zwierząt nie można uznać za istoty moralne. Chmurzyński wprowadza więc pojęcie zachowań moralnopodobnych. Niektórzy badacze z kręgu etologii kognitywnej formułują jednak odmienne wnioski. Bekoff modyfikuje pojęcie moralności, utożsamiając moralność z zachowaniami prospołecznymi. De Waal uważa, że zachowania małp człekokształtnych stanowią źródło ludzkiej moralności i zarazem jej niższy poziom. Poglądy przyznające zwierzętom status moralny zdają się mieć nie tylko cel poznawczy, ale również normatywny. Przyznanie zwierzętom statusu moralnego oznacza przyznanie im określonych praw. Oznacza to również zapewnienie im większej ochrony, niż miałoby to miejsce w przeciwnym wypadku. Moim zdaniem taki sposób formułowania moralności zwierząt, jak przedstawiają to etolodzy poznawczy, raczej utrudnia próby zrozumienia zachowań zwierząt w kontekście etyki. Koncepcja Jerzego Chmurzyńskiego dotycząca pojęcia zjawisk przypominających moralność lepiej ukazuje specyfikę zwierzęcych zachowań.
The Dynamic Nature of the Common Good as a Rudimentary Condition for Maintaining Social Resilience
Marczak, Łukasz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Długotrwały, harmonijny i w końcu zrównoważony rozwój dobra wspólnego zależy od wielu determinant. Równoważenie czynników destabilizujących trwałość zróżnicowanych dóbr wspólnych odbywa się przy kształtowaniu rezyliencji społecznej, którą w niniejszym opracowaniu analizuje się najpierw z perspektywy dynamicznej koncepcji człowieka, a następnie w uwarunkowaniach dynamiki świata społecznego. Pogłębienie i rozszerzenie koncepcji dobra wspólnego dokonało się ze względu na środowiskowe podstawy sprężystości społecznej, na tyle istotne dla życia społecznego, że pod względem etyczno-społecznym nauki socjologiczne wykazują uwarunkowania wyłaniania się zasady zrównoważonego rozwoju jako jednej z wielu szczegółowych pryncypiów etyczno-społecznych w katolickiej nauce społecznej. Zabezpiecza ona właściwe pojmowanie współzależności społeczno-środowiskowych, warunkowanych wdrażaniem zróżnicowanych czynników wynikających ze zmiennych procesów gospodarczych. Przechodząc od ogólnie rozumianych ujęć teoretycznych w naukach socjologicznych do praktyki społecznej, w artykule stwierdza się zrównoważoność dobra wspólnego, z jednej strony innowacyjną cechę bonum commune ze względu na pojawianie się kategorii sprężystości i rezyliencji społecznej w naukach ekonomicznych i we współzależnościach środowiskowo-gospodarczych. Z drugiej strony rezyliencję społeczną w nurcie filozofii społecznej dobrze tłumaczą klasyczne odniesienia do ujęć teoretycznych: polityczno-prawnych, społeczno-gospodarczych, historyczno-dynamicznych i aprioryczno-normatywnych. Filozofia społeczna stanowiąca życioda źródło dla katolickiej nauki społecznej wobec koncepcji rozwoju gospodarczego bywa wysoce marginalizowaną perspektywą etyczną. Następstwem braku sprzężenia zwrotnego etyki społecznej z dynamiką rozwoju gospodarczego są lokalne lub bardziej globalne perturbacje dobra wspólnego.
Aksjomatyzacja czterowartościowej logiki modalnej Łukasiewicza
Lisowski, Mateusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
The main subject of this article is the axiomatisation of Jan Łukasiewicz’s Ł-modal logic, a strict, regular, four-value modal logic whose matrix is a Cartesian product of two different two-value propositional matrices. Ł-modal logic was developed on the basis of philosophica discussions and logic research conducted in the Lviv-Warsaw school of logic, which focused on future contingents and temporal modalities. This article should deliver an overview of Ł-modal logic axiomatic systems and highlight differences and similarities between different axiomatic systems. To achieve this, it will describe properties of axiomatic systems, such as independence, simplicity, and the number of symbols used. These properties will then be used to analyse and compare selected axiomatisations. The analysis will be developed across (a) the original Łukasiewcz axiomatic system, which includes the prothotetic δ connective, (b) Lemmon’s axiomatic system, (c) Kripke’s axiomatic system, (d) Dywan’s axiomatic system, (e) Tkaczyk’s axiomatic system, with the jumping necessity theorem, (f) and axiomatic systems with a ternary connective.
Zakaz czynienia idoli (Wj 20, 4; Pwt 5, 8) i jego późniejsze reinterpretacje
Lemański, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
The article deals with the prohibition against making worship images of “strange gods.” The author points out that the prohibition first appeared as a short version in Deuteronomy (De) 5:8a and thus constituted a full expression of the first commandment (De 5:7,9a). In this version, its meaning was monolatric. Furthermore, another editor extended this short version with the verse 8b. The priestly editing in Exodus (Ex) 20:4 split this pronouncement into two nominal sentences (in De 5:8b: te mûnâ as apposition to pesel) and, at the same time, broadened the scope of the prohibition to include potential figurative depictions of YHWH. In both reinterpretation versions, there was an additional shift in emphasis from monolatry to monotheism. Subsequent interpretations from the period after the Babylonian exile prohibited idolatry of an even more explicitly monotheistic character. First, by deprecating idols as useless gods (Holiness Code), next by referring to the experience at Horeb (an auditory rather than a visual way of manifestation of YHWH), further to the theology of creation (the lack of adequate patterns within it), again to the faithfulness to the calling and selection (exodus), as well as to the covenant (idolatry as a cause of the breaking of the latter) (De 4).
The Role of the Principles of Catholic Social Teaching in Building a Post-Pandemic World Based on the 2020 Catecheses of Pope Francis. An Outline of the Issue
Kućko, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Kolejne kryzysy współczesnego świata otwierają nowe pola refleksji nad kondycją moralną człowieka. Ważnym wyzwaniem początku trzeciego tysiąclecia okazała się pandemia koronawirusa, wywołującego chorobę COVID-19. Głównym celem niniejszego artykułu jest analiza katechez środowych papieża Franciszka, wygłoszonych w sierpniu i wrześniu 2020 r. pod zbiorczym tytułem „Uleczyć świat”. Papież porusza w nich problematykę aktualności katolickiej nauki społecznej i przypomina, że budowanie świata w czasie po pandemii powinno uwzględniać przede wszystkim adekwatną antropologię oraz godność każdej osoby ludzkiej. W nawiązaniu do tradycyjnej nauki moralnej kolejne katechezy dotyczyły aktualizacji następujących zasad: godności osoby, wspólnego dobra, opcji preferencyjnej na rzecz ubogich, powszechnego przeznaczenia dóbr, solidarności, pomocniczości oraz troski o wspólny dom. W papieskich tekstach interesujące jest połączenie tych zasad z cnotami teologalnymi wiary, nadziei i miłości, co jeszcze bardziej ujawnia istotę życia chrześcijańskiego, wyrażającego się w wezwaniu do przynoszenia owoców miłości za życie świata. Nawiązaniem i rozszerzeniem Franciszkowej myśli o konieczności odwołania do etyki w ocenie życia publicznego jest projekt The Economy of Francesco, związany ze spotkaniem młodych w Asyżu, oparty na konsultacjach w dwunastu „wioskach tematycznych”, a także obrazujący na konkretnych przykładach, jak można łączyć wiarę, ekonomię, etykę i życie społeczne. W tej perspektywie przywołana przez Franciszka nauka społeczna Kościoła wydaje się ciągle wartościowa i aktualna w kwestii konstruktywnej propozycji odnowy świata.
The Crime of Sexual Exploitation of “Vulnerable Persons” Under the Current Provisions of Canon Law
Kiełpiński, Krzysztof Marek (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
W prawie kanonicznym prawodawca umieścił termin „osoby bezradne”. Został on umieszczony dopiero w 2019 roku w systemie prawnym Kościoła katolickiego. Ustawodawca określił jego definicję legalną. Interesujący termin wskazuje na osoby, którym zapewniono ochronę przed przestępstwem wykorzystania seksualnego. Badania realizują podwójny cel. Celem pierwszorzędnym jest pokazanie w społeczności kościelnej osób, do których odnosi się termin „osoba bezradna”. Drugorzędnym celem jest ukazanie na podstawie analizy przepisów prawa kanonicznego zakresu ochrony „osób bezradnych” wobec przestępstwa wykorzystania seksualnego. Do przeprowadzenia badań użyto odpowiednich metod badawczych. Należą do nich: metoda dogmatyczno-prawna, historyczna, filologiczna, porównawcza oraz metody analityczne wykorzystywane w naukach psychologicznych oraz kryminologicznych. Narracja stworzona w artykule pokazała, że do kategorii „osób bezbronnych” zalicza się różne osoby, m.in. dzieci, młodzież, osoby niepełnosprawne, osoby starsze, kobiety i mężczyzn uzależnionych od alkoholu lub środków psychoaktywnych, pensjonariuszy domów opieki i sanatoriów oraz ludzi, którzy nie potrafią oprzeć się agresji sprawcy. Obecne przepisy prawa kanonicznego kompleksowo chronią powyższe osoby przed przestępstwem wykorzystania seksualnego. W związku z tym ustawodawca wraz z organami jemu podległymi powinni stale obserwować zjawisko wykorzystania seksualnego i dostosowywać przepisy, aby zapewniały nadal wolność, bezpieczeństwo i ochronę osobom bezradnym oraz karały odpowiednimi sankcjami karnymi sprawców.
Problems of Formation of Regional Identity Among Rural Residents of Western Pomerania. A Sociological Analysis
Durka, Włodzimierz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Artykuł jest próbą naszkicowania zasadniczych problemów socjologicznych kształtowania się tożsamości regionalnej na obszarach wiejskich Pomorza Zachodniego po 1945 roku. Na Pomorzu Zachodnim wchodzącym w skład tzw. Ziem Zachodnich i Północnych Polski nastąpił jeden z największych eksperymentów społecznych XX wieku. W miejsce niemieckich mieszkańców tych terenów uciekających przed Armią Radziecką oraz w okresie powojennym wysiedlonych, osiedlono Polaków z różnych regionów kraju, w tym około 40% mieszkańców wschodnich terenów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej włączonych do ZSRR. Mieszkańcy tych obszarów stanowili mozaikę różnorodnych tożsamości lokalnych i regionalnych. Społeczności lokalne i regionalne podlegały procesom adaptacji i integracji społecznej. W rezultacie tych procesów wykształciła się nowa tożsamość odwołująca się do obecnego miejsca zamieszkania. Artykuł składa się z trzech części oraz wprowadzenia i zakończenia. W części pierwszej przedstawiono rozważania na temat pojęcia tożsamości regionalnej. Odniesiono się do różnych koncepcji formułowanych w socjologii polskiej i światowej. W części drugiej skoncentrowano się na powojennej historii Pomorza Zachodniego, akcentując procesy osadnicze wpływające na indywidualną i grupową identyfikację z obszarem województwa zachodniopomorskiego. W końcowej, trzeciej części, podjęto próbę wieloaspektowego opisu tożsamości lokalnej iregionalnej najbardziej tradycyjnej kategorii mieszkańców wsi – rolników. Tym samym analiza nie obejmuje pozostałych kategorii mieszkańców obszarów wiejskich: byłych pracowników PGR-ów, nauczycieli, urzędników administracji publicznej, pracowników pomocy społecznej i opieki zdrowotnej, wreszcie osób pracujących w miastach, a na wsi jedynie mieszkających. Niech te kwestie dla autora pozostaną wyzwaniem na kolejny artykuł.
Region as a Theological Category: Preliminary Recognition
Draguła, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Interdyscyplinarność współczesnych badań nad regionem każe postawić pytanie o teologiczny status regionu. Odpowiedź na to pytanie mieści się w obszarze teologii miejsca. Punktem odniesienia dla tej teologii jest status miejsca zarówno w Starym Testamencie, w Nowym Testamencie, jak też w życiu pierwotnego Kościoła. W Starym Testamencie takimi miejscami teologicznie naznaczonymi są Eden, Kanaan jako Ziemia Obiecana czy Świątynia Jerozolimska. Wszystkie one związane są ze szczególną obecnością i interwencją Boga. Wyjątkowe znaczenie ma ogród Eden, który można uznać za pramiejsce, prototyp miejsca świętego. Działalność Jezusa dokonuje relatywizacji szczególnego znaczenia miejsca świętego. Jezus neguje istnienie świątyni, dowartościowuje wiarę obcych, a więc pochodzących spoza Izraela, oraz zapowiada Królestwo Boże, które „nie jest z tego świata”, a więc jego realizacja dokona się w relacjach, a nie w miejscach. Starożytne chrześcijaństwo żyje w napięciu pomiędzy paroikein a katoikein, pomiędzy przebywaniem na ziemi jak na obczyźnie a byciem zadomowionym. Z drugiej strony szybko rozwija się koncepcja „miejsc świętych” (loca sacra), które mają jednak znaczenie funkcjonalne i nie wskazują na rzeczywiste przebywanie Boga w przestrzeni geograficznej. Jeśli miejsce to „przestrzeń opowiedziana” (storied place), to region w znaczeniu teologicznym można określić jako miejsce, które zostało wyodrębnione z przestrzeni za pośrednictwem narracji o sakralnym charakterze.
Is Non-Ontological Structuralism Hypothetical?
Czakon, Marcin (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2023)
Michael Resnik, twórca nowoczesnego strukturalizmu w filozofii matematyki, na pewnym etapie swojej twórczości naukowej zmienił poglądy i zaproponował nowy strukturalizm nieontologiczny. Resnik uważany jest za wybitną postać współczesnego strukturalizmu w obszarze współczesnej filozofii matematyki, a jego strukturalizm sui generis jest uważany za jedno z najważniejszych i najczęściej dyskutowanych stanowisk w tej dziedzinie. W artykule zbadano motywacje stojące za zmianą poglądów Resnika. Zostało szczegółowo zaprezentowane jego stanowisko i podjęto próbę skontrastowania tego stanowiska z wybranymi poglądami z zakresu filozofii matematyki. Niniejszy wywód nawiązuje do sporu Gottloba Fregego z Davidem Hilbertem, który koncentruje się na statusie aksjomatów teorii matematycznej oraz znaczeniu przypisywanym terminom pierwotnym. Wspomniano także trzyetapową koncepcję rozwoju nauk dedukcyjnych zaproponowaną przez Kazimierza Ajdukiewicza. Koncepcja ta, inspirowana ideami Hilberta, wyznacza trzy etapy ewolucji teorii dedukcyjnych: (1) dedukcja przedaksjomatyczna, (2) dedukcja aksjomatyczna, (3) aksjomatyka abstrakcyjna. Każdy z tych etapów ma unikalne cechy, które rzucają światło na naturę teorii dedukcyjnych, szczególnie w odniesieniu do zbiorów aksjomatów i terminów pierwotnych w ramach tych teorii. Dodatkowo omówiono dwa style uprawiania teorii dedukcyjnych (asertywny i hipotetyczny). Ostatecznie badanie nieontologicznego strukturalizmu Resnika dostarcza wglądu w to, jak należy rozumieć tę nowatorską koncepcję strukturalizmu, i wyjaśnia faktyczne twierdzenia autora. Oprócz tych rozróżnień sformułowana jest nowa koncepcja hipotetycznego strukturalizmu, odrębna od strukturalizmu nieontologicznego. Ten nowatorski strukturalizm jest zakorzeniony w hipotetycznym podejściu do praktykowania teorii dedukcyjnych.

Przeglądaj

Ostatnie zgłoszenia