„Krótka nauka śpiewu z nut kościelnych” o. Tadeusza Filka OFM (Lwów 1887) w kontekście tradycji nauczania śpiewu chorałowego na ziemiach polskich

Abstract

Źródła rękopiśmienne i drukowane odnajdywane podczas kwerend wskazują, że śpiew chorałowy na ziemiach polskich w XIX w. był nieprzerwanie nauczany i wykonywany. Jednym z zachowanych świadectw tej ciągłości jest odnaleziony w archiwum klasztoru Sióstr Bernardynek w Krakowie niewielki, rękopiśmienny podręcznik Krótka nauka śpiewu z nut kościelnych napisany we Lwowie w 1887 r. przez bernardyna, o. Tadeusza Filka. Zawiera on podstawowe informacje na temat kluczy, rodzajów nut i pauz, skal kościelnych, sposobu wykonywania melodii chorałowych, wyznaczania toniki, finalis i dominanty oraz tonacji. Zamieszczone zostały w nim także tony psalmowe, intonacje kantyku Magnificat oraz responsoria Deo gratias. Pod względem treści i metody przekazu wiedzy nie różni się on zasadniczo od znanych z poprzednich stuleci podręczników przeznaczonych dla nowicjuszek i nowicjuszy zakonnych, został w nim jedynie uwspółcześniony język oraz definicje nawiązujące do teorii ówczesnej muzyki, co tylko potwierdza trwałość tradycji śpiewu chorałowego na ziemiach polskich.The manuscript and printed sources found during the archival researches indicate that the Gregorian chant on the territory of Poland in the 19th century was taught and performed without any break. One of the preserved testimonies of this continuity is a small manuscript manual found in the archive of the convent of sisters Bernardines in Kraków, A short lecture of singing from the church notes, written in Lviv in 1887 by a Bernardine friar, father Tadeusz Filek. The manual contains basic information’s on the keys, types of notes and pauses, church modes, manner of performing Gregorian melodies, and determining Tonic, Finalis and Dominant, as well as the musical scales. The author inserted there also psalm tones, intonations of the Magnificat canticle and the responsories Deo gratias. As regards the content and the method of explaining various issues, it does not differ essentially form the other known manuals from previous centuries dedicated to the monastic novices. Only the language was modernized and the definitions modified to respond to the theory of music at that time, which confirms the sustainability of the tradition of Gregorian chant on the territory of Poland.