L’Archivio Segreto Vaticano rivela una lettera autentica di s. Teresa di Gesù

Abstract

Inspiracją do napisania niniejszego artykułu była wystawa Lux in arcana zorganizowana dzięki współpracy Stolicy Apostolskiej i Państwa Włoskiego (od 2 lutego do 9 września 2012 r.) w Rzymie, w Muzeach Kapitolińskich, z okazji 400. rocznicy powstania Tajnego Archiwum Watykańskiego. Ta niecodzienna ekspozycja stu wybranych dokumentów, które po raz pierwszy wyszły poza granice Państwa Watykańskiego, zorganizowana była w dziesięciu sekcjach, wśród których jedna, zatytułowana: Święte, królowe i kurtyzany, wyróżniała się szczególnie kobiecym charakterem. To tam można było zobaczyć między innymi list św. Teresy od Jezusa. Zaciekawił on Autorkę niniejszego artykułu, która zadała sobie trud, by odpowiedzieć na pytania: Jakim sposobem list św. Teresy z 6 lutego 1577 r., pisany do współbrata o. Ambrożego Mariana, trafi ł do Tajnego Archiwum Watykańskiego? Jak długo się tam znajduje? Kto go podarował papieżowi? Może dostał się tam w wyniku zarekwirowania go przez Inkwizycję? Czy fakt jego istnienia był znany, czy też wystawa ujawnia zupełną nowość? Na treść artykułu składają się trzy zagadnienia: krótka historia Tajnego Archiwum Watykańskiego (1), adresat, nadawca i treść listu (2) oraz dzieje listu w drodze od Toledo do Watykanu (3). Interesujące dzieje Tajnego Archiwum Watykańskiego, od momentu utworzenia aż do pontyfikatu Benedykta XVI (który w roku 2007 osobiście je odwiedził), dają czytelnikowi możliwość zanurzenia się w historię mało znaną. Przy okazji odkryć można niezwykle bogatą i ciekawą biografię adresata listu, Włocha, o. Ambrożego Mariana oraz jego związek z Polską. Przed wstąpieniem do Karmelu był bowiem zarządcą na dworze Katarzyny Austriaczki (Rakuszanki), królowej Polski. Meritum artykułu stanowi ostatnie zagadnienie przedstawiające losy listu w trzech odsłonach: z Hiszpanii przez Belgię i Francję do Watykanu. Może budzić zdziwienie fakt podarowania listu papieżowi Pawłowi VI przez prezydenta Francji Charles’a de Gaulle’a w 1964 roku w placówce dyplomatycznej w Rzymie za pośrednictwem dra Brouilleta, ambasadora francuskiego przy Stolicy Apostolskiej, lecz okoliczność 800. rocznicy konsekracji paryskiej katedry Notre-Dame i dzieje tegoż listu dostarczają argumentów uzasadniających taki a nie inny stan rzeczy. W bieżącym roku mija pół wieku od tej historycznej donacji, która nie tylko wiąże się z 850. rocznicą konsekracji paryskiej katedry, lecz mogłaby dać również inny tytuł naszemu artykułowi: 50-lecie obecności listu św. Teresy (z 6 lutego 1577 roku) w Tajnym Archiwum Watykańskim. Wystawa Lux in arcana nie ujawniła więc w przypadku św. Teresy od Jezusa zupełnej nowości, wyeksponowała jej znany list, opublikowany po raz pierwszy w 1905 przez o. Grzegorza od św. Józefa, na podstawie kopii przechowywanej w Archiwum Generalnym Karmelitów Bosych w Rzymie, oraz w 1923 roku przez o. Sylweriusza od św. Teresy na podstawie zdjęcia oryginału. Tym niemniej przyczyniła się do upowszechnienia jego historii, wzbudzając zainteresowanie z powodu obecności w Tajnym Archiwum Watykańskim.