O trzech edycjach Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku

Abstract

Despite numerous studies concerning ancient translations of the whole Bible or its individual books, we still do not have full knowledge of the relationships between them. One of the Biblical books which until now has not been elaborated is an anonymous translation of the Book of Tobit published three times in the first half of the 16th century (1539, 1540, 1545). The aim of this research is to show what can be learnt about the history of this monument with the help of a linguistic analysis. The collected linguistic facts serve as a basis for establishing the relationship between the three prints of Tobit, as well as for putting forward a few hypotheses regarding the editor of the second edition, the real order and number of prints and their manuscript base.

Mimo licznych badań prowadzonych nad dawnymi przekładami całej Biblii lub jej pojedynczych ksiąg nadal nie mamy pełnej wiedzy o zależnościach między nimi. Jedną z ksiąg biblijnych, która do tej pory nie doczekała się opracowania, jest trzykrotnie wydany w pierwszej połowie XVI w. anonimowy przekład Księgi Tobiasza (1539, 1540, 1545). Celem podjętych analiz było pokazanie, czego można dowiedzieć się o kulisach powstania tego zabytku za pomocą narzędzi językoznawczych. Wyekscerpowane fakty językowe dały podstawę do ustalenia relacji między trzema drukami Tobiasza, a także do postawienia kilku hipotez, dotyczących osoby redaktora edycji drugiej, rzeczywistej kolejności i liczby wydań oraz ich rękopiśmiennej podstawy.