Archbishop Mar Ivanios and Ecumenism

Abstract

Artykuł przedstawia, na tle złożonej historii chrześcijaństwa w Indii, osobę, działalność i zasługi arcybiskupa Mar Iwaniosa (1882-1953), pierwszego biskupa Syro-Malankarskiego Kościoła Katolickiego (1930-1953). Mar Iwanios nosił chrzcielne imię Geevarghese. Wywodził się z prowincji Kerala, z rodziny, która we wcześniejszych pokoleniach należała do starożytnego Kościoła Św. Tomasza, o wschodniosyryjskiej tradycji liturgicznej. Kościół ten uległ następnie wielu podziałom i wyłoniły się z niego różne stronnictwa i obediencje. Geevarghese wychował się i wzrastał już w Jakobickim Kościele Syryjskim, zwanym dziś Syryjskim Kościołem Ortodoksyjnym. Po studiach i święceniach kapłańskich pełnił funkcję kierownika seminarium w Kottayam. W 1913 r., w związku z podziałem Kościoła w Kerali, spowodowanym przybyciem jakobickiego patriarchy Abdalla, zasługą Geevarghese było doprowadzenie do uniezależnienia skupionego wokół metropolity Mar Dionysiusa VI Malankarskiego Kościoła Ortodoksyjnego od patriarchatu Kościoła Jakobickiego poprzez ustanowienie katolikatu, gwarantującego autonomię. Po śmierci pierwszego katolikosa, wskutek sporów, mianowanie następcy odsunęło się na kilkanaście lat. W tym czasie Geevarghese podjął pracę wykładowcy na Uniwersytecie Serampore w Bengalu Okres ten posłużył mu do refleksji nad kształtem chrześcijaństwa w Indii. Rezultatem podjętej refleksji była rezygnacja z prestiżowego stanowiska profesora Uniwersytetu Serampore i zainicjowanie ruchu monastycznego Bethany, który zapoczątkował duchową odnowę miejscowego Kościoła Ortodoksyjnego. Po ustaniu sporów, w 1925 r. ustanowiono ponownie katolikosa. W tym samym czasie Geevarghese został wyświęcony jako Mar Iwanios na biskupa Bethany. Okres przezwyciężania wewnętrznych trudności i podziałów stworzył korzystne warunki do dyskusji nad możliwością przywrócenia jedności z innymi starożytnymi Kościołami. Zadanie zbadania takich możliwości powierzono biskupowi Mar Iwaniosowi. Nawiązując kontakty z katolickim patriarchą syryjskim, Mar Iwanios równocześnie wszedł w bezpośredni kontakt z Rzymem. W liście skierowanym do Stolicy Apostolskiej określił warunki przystąpienia Kościoła Malankarskiego do jedności z Rzymem, domagając się m.in. pozwolenia na kontynuowanie dotychczasowej tradycji liturgicznej i uznania synodalnej struktury Kościoła. Odpowiedź z Rzymu przyzwoliła wprawdzie na stosowanie dotychczasowej tradycji liturgicznej, ale domagała się poddania ksiąg liturgicznych kontroli. Nie zaakceptowano natomiast synodalnej struktury, mimo kilkukrotnych próśb Mar Iwaniosa kierowanych do Rzymu. Autor artykułu ukazuje Mar Iwaniosa jako niezłomnego zwolennika oderwania się od patriarchy syryjsko-ortodoksyjnego (jakobickiego) i ustanowienia pełnej komunii ze Stolicą Piotrową w Rzymie. Źródłem jego pragnień – jak zauważa Autor – była pamięć o minionych konfliktach i upokorzeniach, jakich doznał Kościół Malankarski ze strony patriarchy syryjskiego. Mimo powszechności tych doświadczeń, Mar Iwanios pozostawał często osamotniony w swych poglądach i pragnieniach pełnej jedności z Rzymem. Przeciwnicy wskazywali na niebezpieczeństwo wchłonięcia tego Kościoła przez Kościół Rzymskokatolicki i utraty tożsamości. Ostatecznie w 1930 r. Mar Iwanios uznał papieża Piusa XI jako spadkobiercę św. Piotra, papież zaś potwierdził pełną, widzialną i kanoniczną komunię Kościoła Malankarskiego, skupionego wokół Mar Iwaniosa, z Kościołem katolickim. Dało to początek Syro-Malankarskiemu Kościołowi Katolickiemu. Zdaniem Autora artykułu, uwzględniając myśl eklezjologiczną lat dwudziestych i trzydziestych XX w. obawy podnoszone przeciwko komunii z Kościołem rzymskim nie były zupełnie bezpodstawne. Mar Iwanios okazał się jednak człowiekiem wielkiej wizji, wykraczającej już poza ówczesną epokę. Przez wielu był jednak niezrozumiany. Wśród nich był nawet trzeci w historii Ortodoksyjnego Kościoła Malankarskiego katolikos, a także inni przywódcy Kościoła. Autor konkluduje jednak stwierdzeniem, iż czas potwierdził słuszność wyboru przez Mar Iwaniosa drogi prawdy i jedności.