Edukacja społeczna w pisarstwie François Mauriaca na podstawie powieści Le Nœud de vipères i Le Sagouin

Abstract

Rodzina i wychowanie w rodzinie mają kluczowe znaczenie zarówno dla funkcjonowania danej społeczności, jak i całych narodów. Powielanie negatywnych wzorów zachowań utrwala nabyte pokoleniowo postrzeganie rzeczywistości, które prowadzić może do klęski jednostkę i społeczność. Celem artykułu jest ukazanie myśli François Mauriaca, francuskiego pisarza katolickiego okresu powojennego, który w swoich powieściach przedstawiał zagrożenia płynące dla jednostki z perspektywy odrzucenia przyjaźni do świata i ludzi. Mauriac śledzi losy rodzin francuskich na kartach wielu swoich powieści, ukazując dramat ich uwikłań wynikający z koncentracji na iluzji własnych wyobrażeń na temat szczęścia. Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są dwie wybrane powieści: Le Nœud de vipères, znana czytelnikowi polskiemu pod tytułem Kłębowisko żmij, oraz Le Sagouin, nieprzetłumaczona do tej pory na język polski. W pierwszej części artykułu przedstawione zostały związki literatury z życiem społecznym, ujmowanym z perspektywy socjoliterackiej, w drugiej sposób, w jaki Mauriac rozumiał swoje zobowiązania literackie i zaangażowanie na rzecz kultury katolickiej, których celem było ukazanie czytelnikowi jałowości bytu każdego, kto lekceważy pojęcie miłości w relacjach międzyludzkich. Kolejne części prezentują problematykę edukacji rodzinnej i instytucjonalnej podejmowaną przez Mauriaca oraz przybliżają jego rozumienie odpowiedzialności ciążącej na rodzicach i nauczycielach za los młodego pokolenia, decydującego w dalszej perspektywie o losach cywilizacji społecznej w szerokim rozumieniu tego słowa. Odpowiedzialność za innego, w duchu empatii, okazuje się bowiem kluczowym hasłem działania każdego.

Upbringing within the family and the family itself are of crucial importance for the proper functioning of communities and entire nations. The reproduction of negative behavioural patterns perpetuates a perception of reality acquired over generations. This can lead to the destruction of the entity and communities. The aim of this article is to present the thoughts of F. Mauriac, a French Catholic writer of the post-war period. In his novels, Mauriac revealed threats to the individual that come from rejecting friendship towards the world and people. In the pages of many of his novels, Mauriac traces the fates of French families. He shows their dramatic entanglements, stemming from concentration on illusions of their own beliefs about happiness. The subject of analysis in this article are two selected novels, Le Nœud de vipères, known to the Polish reader as The Viper’s Den, and Le Sagouin, which is not yet translated into Polish. The first part of the article presents the relationships between literature and social life as seen from the socio-literary perspective, while the second presents Mauriac’s understanding of his literary commitments and his commitment to Catholic culture. It aims to show readers the barrenness of existence of anyone who disregards the concept of love in interpersonal relations. The following parts present the problems of institutional and family education raised by Mauriac and highlight his understanding of the responsibility incumbent upon parents and teachers for the fate of the younger generation. This generation, in the long run, determines the fate of social civilisation in the broad sense of the term. Responsibility for the other, in the spirit of empathy, turns out to be the key slogan for everyone’s actions.