Colloquia Theologica Ottoniana, 2020, T. 36
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/868
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Geneza Wulgaty i jej aktualny status w Kościele katolickim. Uwagi na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka Scripturae Sacrae affectusChrostowski, Waldemar (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka Scripturae Sacrae affectus (30 IX 2020) w artykule omówiono genezę i naturę najważniejszego dzieła św. Hieronima, czyli Wulgaty, oraz jej aktualny status w Kościele katolickim. Najpierw zostały ukazane główne linie przewodnie dokumentu papieża Franciszka, a następnie została podkreślona potrzeba chrystologicznej hermeneutyki biblijnej i opartych na niej studiów biblijnych. Ze względu na cel i okoliczności powstania Wulgata osłabiła w Kościele zachodnim znaczenie Septuaginty. Kolejne uwagi dotyczą recepcji Wulgaty – od początkowych sprzeciwów i rezerwy po dekret Soboru Trydenckiego (1546), który usankcjonował jej status w Kościele katolickim. Ta sytuacja trwała do Soboru Watykańskiego II (1962–1965), który dokonał zasadniczej zmiany w spojrzeniu na autorytet i autentyczność dzieła św. Hieronima. Dalej następują uwagi na temat Neo-Wulgaty i pięciu krytycznych wydań Wulgaty. Artykuł zamykają uwagi odnośnie do aktualnych dylematów translatoryki biblijnej. Bibliści katoliccy, biorąc za podstawę krytyczne wydania Biblii Hebrajskiej oparte na tekście masoreckim, stają przed pytaniem, czy i jak wykorzystywać w swoich przekładach opcje translatorskie przyjęte i utrwalone w Wulgacie.Pozycja Ressentiment jako uczucie reaktywne i faktor życia moralnego w świetle studium genealogicznego Friedricha Nietzschego Zur Genealogie der Moral. Eine StreitschriftDrożyński, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Friedrich Nietzsche (1844–1900), krytyk zachodniej kultury, a w szczególności chrześcijaństwa, jest autorem polemicznego studium nad różnorodnymi przejawami konstytuowania się moralności Zur Genealogie der Moral (1887). Według niemieckiego filozofa ważny w badaniu genealogicznym nad moralnością wydaje się ressentiment. Ten specjalistyczny termin, dla którego Nietzsche nie znajduje odpowiednika w rodzimym języku, to klucz do zrozumienia nowej konstrukcji moralności w perspektywie przewartościowania wartości (Umwertung aller Werte). Niniejszy artykuł jest próbą selektywną opisu ressentiment jako uczucia reaktywnego i faktoru życia moralnego człowieka poprzez ukazanie zakresu semantycznego pojęcia i przedstawienie funkcjonowania mechanizmu psychologicznego, jego znaczenia i konsekwencji, które wywołuje. Analiza leksykalna pojęcia pozwala nam zbadać, na sposób genealogii nietzscheańskiej, jaka jest istotowa zawartość samego terminus technicus. Analiza semantyczna doprowadza do odkrycia ressentiment jako pewnej postawy o charakterze moralnym, która ma właściwe miejsce w duchowo-psychicznej strukturze człowieka. Ressentiment sprowadza się do przeżywania nieprzyjaznych uczuć, wymierzonych zazwyczaj przeciw innemu człowiekowi. Wykorzystując znajomość tego mechanizmu, dostrzec można praktyczne jego zastosowanie w wydaniu filozofii Nietzschego. Chodzi tu o dualizm: słabi–silni a zwycięstwo moralności niewolniczej. Istotowa rola ressentiment w życiu moralnym człowieka jawi się zatem jako panaceum służące do załagodzenia cierpienia. To lek ułatwiający zniwelowanie bólu (Weltschmerz), który zatruwa życie człowieka. Produktem ressentiment jest moralność niewolnicza, która odniosła zwycięstwo w dziejach z powodu słabości ludzkiej kondycji jako „zwierzęcia chorego”. Ów mechanizm stanowi źródło moralności judeo-chrześcijańskiej. Ressentiment wytworzył zatrute wartości chrześcijaństwa, a w efekcie całej cywilizacji europejskiej i kultury dekadenckiej W Zur Genealogie der Moral Nietzsche wielokrotnie opisuje człowieka opanowanego przez resentyment: „der Mensch des ressentiment”. Człowiek opanowany przez ressentiment to „piwniczne zwierzę, pełne zemsty i nienawiści”, odkrywca nieczystego sumienia.Pozycja Diritto alla pace, giustizia e “guerra giusta”Dammacco, Gaetano (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Oggi esiste la terza guerra mondiale a pezzi (papa Francesco), contro le attese nate dopo la caduta del sistema bipolare. I conflitti oggi sono guerre di quarta generazione, in cui sono cambiati i soggetti e lo scenario geopolitico. Le guerre pongono il problema del rapporto con la pace e con la giustizia. Il diritto alla pace (come diritto umano e come valore costituzionale) non è ancora riconosciuto: questo diritto renderebbe illegittime tutte le guerre. Il diritto alla pace richiede l’eliminazione delle ingiustizie, generate dalle guerre giustificate da ragioni e parole deviate. Vi sono parole, come pace e giustizia, che non possono avere un significato relativistico perché esse esprimono un valore superiore, esprimono il “giusto”. La legittimazione della guerra (ius ad bellum) e le regole di condotta (ius in bello) interessano diversi settori (teologico, filosofico, storico, giuridico). Il cristianesimo costituì un punto di svolta circa il tema della “guerra giusta”. L’illuminismo iniziò la riflessione sul valore della pace in modo parallelo alla mentalità comune, per cui la guerra prescinde da ogni valutazione morale e serve solo per conseguire altri obiettivi politici (Clausewitz). Questa concezione nel secolo XX ha prodotto disastri drammatici, generando due guerre mondiali e altri violenti conflitti armati. Il tema della guerra giusta nel secondo dopoguerra ha impegnato pensatori e teologi. Nel mondo laico di particolare interesse sono le posizioni di Norberto Bobbio (sostenitore del pacifismo giuridico) e di Michael Walzer (la guerra giusta come difesa per necessità). Queste idee sono rappresentative e importanti ma limitate, perché non tengono conto dei valori religiosi. I valori religiosi sono importanti per costruire la pace anche secondo il Vangelo. La riflessione sulla guerra giusta nel cristianesimo fu avviata da Sant’Agostino e fu proseguita da San Tommaso d’Aquino. Ma le guerre attuali vogliono uno sviluppo della riflessione anche sulla base del magistero pontificio (Giovanni XXIII, Paolo VI, Giovanni Paolo II, Benedetto XVI e Francesco), dal quale vengono alcune indicazioni: la guerra è sempre ingiusta, la guerra di difesa è giusta se per difendere l’uomo, i suoi diritti e il bene comune. Le religioni hanno il compito di costruire la pace attraverso il dialogo.Pozycja Czy istnieje dostosowana liturgia misyjna? Spór o komunikatywność liturgiiDraguła, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Jednym z głównych kierunków odnowy zainicjowanej przez Sobór Watykański II było dostosowanie (łac. aptatio, accomodatio) liturgii do zmieniających się warunków kulturowych oraz zdolności poznawczych wiernych (fidelium captus). Sobór uznał, że utrwalona forma historyczna liturgii nie odpowiada współczesnej mentalności. Stąd zrodził się postulat liturgii bardziej zrozumiałej, a przez to bardziej atrakcyjnej, czyli pociągającej wiernych. Postulat taki łączy się z przekonaniem, że liturgia winna spełniać funkcję ewangelizacyjną, co sprawia, że wymiar dydaktyczny dominuje jednak nad misterium właściwym dla liturgii. W artykule postulat ten zostaje poddany krytyce. Liturgia, która ma w sobie potencjał misyjny czy ewangelizacyjny, nie musi podążać według strategii dydaktycznej. Najbardziej misyjną liturgią może być liturgia pozornie niezrozumiała, ale taka, która daje możliwość doświadczenia i przeżycia rytuału, a więc liturgia inicjacyjna i mistagogiczna. Pogląd ten wynika z przyjęcia założenia, że komunikatywność liturgii wykracza poza wąsko pojętą intelektualną zrozumiałość. Czy taki wymiar może mieć – jak chcą niektórzy – jedynie liturgia sprawowana w nadzwyczajnej formie rytu, któremu sprzyja swoista tajemniczość związana z użyciem języka łacińskiego oraz bardziej hermetycznego systemu znaków? Autor stawia tezę, że także tzw. liturgia posoborowa ma w sobie potencjał mistagogiczny, a skupienie się na wymiarze dydaktycznym prowadzi do deformacji natury liturgii, której fundamentalnym wymiarem jest performatywność, a nie zrozumiałość.Pozycja Peter Ahlwardt’s Theology of ThunderDrozdek, Adam (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Peter Ahlwardt, an eighteenth-century professor at the University in Greifswald, is primarily remembered as the author of the Bronto-theology, in which he presented his thunder-theology – an idea which belongs to a very strong physico-theology movement at that time. This article situates this very small portion of physico-theology in the context of Ahlwardt’s philosophy and theology. In his epistemology, Ahlwardt stressed the need for reason in understanding and appreciating revelation. Conversely, he also required that reason should be illuminated by the Holy Spirit, thereby stating that the revelation is the final authority. Ahlwardt rejected the idea of an inborn concept of God – thus, the only way open to the knowledge of God is a posteriori from God’s creation. Ahlwardt proved the existence of God from self-awareness. Creation exists to show God’s infinite perfections, and humans, as rational creatures, should investigate nature to see these perfections and learn about the will of God. Like other physico-theologians, Ahlwardt used his investigation of thunder and lightning to show that they are manifestations of God’s attributes. Relying on the perfection and the unity of God’s attributes, Ahlwardt argued that these investigated atmospheric phenomena are as much the manifestations of God’s wrath as of His love; they make people see the greatness of God’s splendour and make them think about God’s perfections.Pozycja Święty Józef – kairos dla trzeciego tysiącleciaJaniec, Zdzisław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Artykuł powstał dzięki inspiracji Rokiem Świętego Józefa (2020/2021), ogłoszonym przez papieża Franciszka 8 grudnia 2020 roku, oraz okolicznościowym Listem apostolskim Patris corde, a także nauczaniem Kościoła posoborowego i wzrastającym kultem liturgicznym i pozaliturgicznym św. Józefa. Celem artykułu jest ukazanie duchowości św. Józefa jako wzoru i znaku dla współczesnych ludzi. Zamierzony cel pozwolił na konkretne sformułowanie problemu studium, który sprowadza się do pytania: Dlaczego św. Józef jawi się jako kairos w trzecim tysiącleciu? By osiągnąć postawiony cel i rozwiązać problem, artykuł ustrukturyzowano w formę tryptyku. Pierwszy rozdział ukazuje biogram Józefa w świetle Ewangelii. Uwidocznia on stopniowe odkrywanie miejsca i roli św. Józefa w historii zbawienia. Drugi rozdział prezentuje wybrane aspekty duchowości św. Józefa, wzywającej do naśladowania. Z kolei trzeci rozdział jest poświęcony odczytaniu kairos tego świętego, dany nam na trzecie tysiąclecie. Przeprowadzone analizy w poszczególnych rozdziałach wykazały, że przeżywany Rok Świętego Józefa w Kościele powszechnym oraz rosnące zainteresowanie duchowością józefologiczną inspirują do pogłębiania jego wielowymiarowej osobowości oraz czerpania z niej uniwersalnego przesłania na trzecie tysiąclecie. Takie spojrzenie na osobę i misję św. Józefa pozwala odkrywać i czcić w nim szczególnego patrona na trudny czas trzeciego tysiąclecia. Znaczenie św. Józefa wciąż rośnie, a jego orędownictwo staje się skuteczne i bardziej potrzebne, zwłaszcza we wspólnocie wierzących. Rozprawa ukazuje, że święty patriarcha mocą swej wiary uczy, by zawierzyć Bogu dzieje ludzkości w zamęcie współczesnej niewiary. Nadto jego wyjątkowa postawa milczenia, połączona z modlitwą ciszy i pracy, czyni go człowiekiem Ewangelii. Wiara Józefa w Chrystusa i wierność Ewangelii to dla współczesnych „znaki czasu”, które należy ustawicznie badać i wyjaśniać, a które ukazują go jako swoisty kairos trzeciego tysiąclecia.Pozycja Czy można przyjąć Ciało Chrystusa w sposób duchowy? Komunia duchowa i jej skutkiJaworski, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Pandemia koronawirusa Sars-CoV-2, która wybuchła na początku roku 2020, stała się dla teologów i filozofów okazją do uporządkowania kilku kwestii dogmatycznych. Jednym z zadań, które podjęto w tym czasie, była próba precyzyjnego ustalenia miejsca w porządku religijnym dawnej praktyki pobożnościowej zwanej komunią duchową. Komunię duchową definiuje się zwykle jako usilne pragnienie przyjęcia Komunii sakramentalnej, które może wzbudzić w sobie osoba wierząca w sytuacji, kiedy nie ma możliwości przystąpienia do Eucharystii dosłownie. Najczęściej temu pragnieniu towarzyszy odpowiednia modlitwa. W kwestii skuteczności komunii duchowej teologowie nie są jednak jednomyślni: jedni twierdzą, że komunia duchowa jest równie skuteczna, co Komunia sakramentalna, inni natomiast uważają, że skuteczności komunii duchowej nie można zrównywać ze skutecznością Komunii sakramentalnej. Celem niniejszej pracy jest podanie uzasadnienia tezy, że Komunia sakramentalna zawsze przewyższa pod względem skuteczności komunię duchową. Na rzecz tej tezy przemawiają wypowiedzi m.in. Tomasza z Akwinu, Soboru Trydenckiego, jak również filozoficzna analiza faktu inkarnacji, którego dokonał Bóg, by wejść w realną, a nie tylko duchową wspólnotę z człowiekiem.Pozycja Edukacja społeczna w pisarstwie François Mauriaca na podstawie powieści Le Nœud de vipères i Le SagouinKędzia-Klebeko, Beata (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Rodzina i wychowanie w rodzinie mają kluczowe znaczenie zarówno dla funkcjonowania danej społeczności, jak i całych narodów. Powielanie negatywnych wzorów zachowań utrwala nabyte pokoleniowo postrzeganie rzeczywistości, które prowadzić może do klęski jednostkę i społeczność. Celem artykułu jest ukazanie myśli François Mauriaca, francuskiego pisarza katolickiego okresu powojennego, który w swoich powieściach przedstawiał zagrożenia płynące dla jednostki z perspektywy odrzucenia przyjaźni do świata i ludzi. Mauriac śledzi losy rodzin francuskich na kartach wielu swoich powieści, ukazując dramat ich uwikłań wynikający z koncentracji na iluzji własnych wyobrażeń na temat szczęścia. Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są dwie wybrane powieści: Le Nœud de vipères, znana czytelnikowi polskiemu pod tytułem Kłębowisko żmij, oraz Le Sagouin, nieprzetłumaczona do tej pory na język polski. W pierwszej części artykułu przedstawione zostały związki literatury z życiem społecznym, ujmowanym z perspektywy socjoliterackiej, w drugiej sposób, w jaki Mauriac rozumiał swoje zobowiązania literackie i zaangażowanie na rzecz kultury katolickiej, których celem było ukazanie czytelnikowi jałowości bytu każdego, kto lekceważy pojęcie miłości w relacjach międzyludzkich. Kolejne części prezentują problematykę edukacji rodzinnej i instytucjonalnej podejmowaną przez Mauriaca oraz przybliżają jego rozumienie odpowiedzialności ciążącej na rodzicach i nauczycielach za los młodego pokolenia, decydującego w dalszej perspektywie o losach cywilizacji społecznej w szerokim rozumieniu tego słowa. Odpowiedzialność za innego, w duchu empatii, okazuje się bowiem kluczowym hasłem działania każdego.Pozycja Instytucjonalizacja konfliktu prawo – sumienie jako współczesne wyzwanie dla systemów prawnych continental lawKubala, Maciej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Najmocniejszą odsłoną znanego ze starożytności konfliktu sumienie – prawo stanowione stały się, powodujące ogromne rozterki moralne, wydarzenia w XX wieku, będące efektami oburzających etycznie decyzji politycznych czy normatywnych, podejmowanych np. przez nazistów czy Sowietów. Rozliczenie tych decyzji i ich skutków po II wojnie światowej przez społeczność międzynarodową dało impuls do budowania w duchu iusnaturalizmu międzynarodowego – w założeniu efektywnego – systemu praw człowieka. System ten, respektując wolność sumienia, w znanej triadzie wolności myśli sumienia i wyznania (religii), sprzyjał również pozytywnemu uznaniu prawa do sprzeciwu sumienia jako prawa człowieka. Uznanie prawa do sprzeciwu sumienia przebiegało od pozytywno-prawnego uznania wolności sumienia, poprzez teoretycznoprawne wyodrębnienie prawa do sprzeciwu sumienia, aż do uznania tego prawa w instytucji prawnej, nazywanej klauzulą sumienia, która ma postać przepisu dopuszczającego możliwość niewykonania jakiegoś działania ze względu na tzw. motywy sumienia. Tak rozumiany proces stopniowego uznawania prawa do sprzeciwu sumienia w porządku prawnym określamy w niniejszym opracowaniu sformułowaniem „instytucjonalizacja konfliktu prawo – sumienie”. Instytucjonalizacja ta przyjmuje różne formy i nie zawsze prowadzi do zapewnienia wystarczającej ochrony prawnej osobom chcącym skorzystać ze swojego prawa do sprzeciwu sumienia. Zawsze jednak prawne uznanie możliwości niezastosowania obowiązującego prawa ze względu na sprzeciw sumienia generuje wiele wyzwań dla spójności systemu prawnego. W niniejszej pracy, w której zastosowano metodę dogmatyczno-prawną, wyznaczono zadanie badawcze polegające na odpowiedzi na pytanie: Jakie wyzwania dla systemów prawnych continental law wynikają z instytucjonalizacji konfliktu prawo – sumienie? Artykuł podzielony został na dwie części, podejmujące analizę odpowiednio teoretycznoprawnych i praktycznoprawnych konsekwencji instytucjonalizacji konfliktu prawo – sumienie oraz wynikających z nich współcześnie wyzwań dla systemów prawnych continental law.Pozycja Implementacja posynodalnej adhortacji apostolskiej Amoris laetitia papieża Franciszka w duszpasterstwie związków nieregularnych w diecezji płockiejKućko, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Publikacja posynodalnej adhortacji apostolskiej Amoris laetitia wiosną 2016 roku spotkała się z odzewem w diecezji płockiej. Głównym celem artykułu jest opisanie, w jaki sposób papieskie wskazania w kwestii związków niesakramentalnych zostały wprowadzone w życie diecezji. W tekście została ukazana krótko historia duszpasterstwa związków niesakramentalnych na Mazowszu, a następnie omówiono współczesne formy towarzyszenia osobom w sytuacjach nieregularnych w świetle paradygmatu papieża Franciszka, wyrażonego słowami: przyjąć – towarzyszyć – rozeznać – zintegrować. W diecezji płockiej zostało to wyrażone nie tylko w powołaniu nowego Wydziału ds. Rodzin w kurii diecezjalnej, w tworzeniu nowych struktur duszpasterstwa związków niesakramentalnych, nazywanych przez papieża sytuacjami lub związkami „nieregularnymi”, ale także w refleksji teologiczno-duszpasterskiej podejmowanej w gronie duszpasterzy i świeckich. W szczególny sposób zagadnienie to zostało rozwinięte w opracowanym przez duszpasterstwo rodzin i podpisanym przez biskupa płockiego dokumencie Vademecum duszpasterstwa osób żyjących w związkach nieregularnych w diecezji płockiej z 2018 roku, stanowiącym próbę wcielenia w życie nauczania Kościoła w warunkach Kościoła płockiego. Diecezja płocka jako dotychczas jedyna w Polsce podjęła zadanie praktycznego duszpasterskiego skonfrontowania wskazań adhortacji Amoris laetitia z rzeczywistością duszpasterską. W tekście Vademecum znalazły się liczne konkretne odpowiedzi na pytania, w jaki sposób osoby żyjące w różnego rodzaju związkach nieregularnych mogą uczestniczyć w życiu parafii, a jakie formy ich udziału we wspólnocie Kościoła z różnych względów nie są dla nich dostępne.Pozycja „Woda oczyszczenia” i jej parakultowe zastosowanie (Lb 19,1–22) jako problem egzegetyczny i teologicznyLemański, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Rytuał uboju czerwonej krowy, przygotowania wody oczyszczenia i jej zastosowania w przypadkach kontaminacji poprzez kontakt ze sferą śmierci wydaje się nietypowy i umieszczony nie na swoim miejscu w obecnej, kanonicznej wersji Księgi Liczb. W tym artykule podjęta jest próba uzasadnienia, dlaczego należy uznać, że Lb 19 znajduje się mimo wszystko we „właściwym” miejscu. Perykopa klasyfikowana jest tu jako tekst postkapłański, w którym wprowadza się nowy aspekt: dbałość o czystość rytualną sanktuarium i społeczność mimo „codziennych” kontaktów ze sferą śmierci oraz objęcie jej kontrolą ze strony kapłanów. Nowy aspekt to właśnie ta troska o zachowanie czystości rytualnej wspólnoty mimo nieuniknionego kontaktu z ciałami zmarłymi. Rytuał w niej opisany mobilizuje wszystkie siły, jakie drzemią we wspólnocie, do obrony przed taką nieuniknioną kontaminacją i oddaleniem od Boga, źródła życia. Unikatowy charakter rytuału z Lb 19 wyraża się najpierw w wyjątkowym sposobie dokonywania oczyszczenia (w trzecim i siódmym dniu), a potem także w tym, że wszystko odbywa się poza obozem, ale swój udział w jego procedowaniu mają zarówno kapłani, jak i świeccy. Wyjątkowe jest wreszcie także to, że kapłani zaciągają nieczystość w wyniku uczestniczenia w rytuale przygotowania wody oczyszczenia. Wszystko odbywa się tu poza system ofiarniczym, niejako na jego obrzeżach, imitując ofiary oczyszczające za grzech i wywołując podobne do nich skutki, ale takimi ofiarami jednocześnie nie będąc. W ten sposób prawodawca chce z jednej strony zachować rytualny charakter obrzędów i pozostawić je pod nadzorem kapłanów. Z drugiej zaś ma na celu zachowanie jak najszerszego dostępu do rytualnego oczyszczenia z pomocą wody zmieszanej z popiołem z czerwonej krowy. Jednocześnie jest świadomy, że cała procedura ma i powinna zachować charakter pozakultowy.Pozycja Biblia dla kobiet. Spór o duchowość kobietyŁapucha, Jarosław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Od dłuższego czasu obserwujemy w Kościele w Polsce rosnącą popularność duchowości powiązanej z płcią. Pojawiają się coraz to nowe propozycje duszpasterskie, rekolekcyjne czy wydawnicze przeznaczone wyłącznie dla kobiet bądź dla mężczyzn. Jeśli chodzi o duchowość kobiety, należy zauważyć, że nie ma jednego, obowiązującego współcześnie modelu. W debacie publicznej toczą się spory na temat roli i miejsca kobiety w Kościele oraz świecie. Polemiki te dotyczą także paradygmatu duchowości kobiety. Egzemplifikację tego może stanowić dyskusja wokół wydanej w 2020 roku polskojęzycznej Biblii dla kobiet. Toczące się polemiki ukazały, jak bardzo zróżnicowane jest podejście samych kobiet do kwestii rozumienia kobiecości jako takiej oraz duchowości kobiet. Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie sporu o duchowość współczesnej kobiety na przykładzie dyskusji wokół Biblii dla kobiet. Problem ten został omówiony na tle fenomenu, jakim są wydania Pisma Świętego przeznaczone dla kobiet, by ukazać różnice w definiowaniu duchowości kobiecej w dwóch odrębnych modelach. Następnie przeanalizowane zostaje polskie wydanie Biblii dla kobiet z uwzględnieniem dodatkowych treści, które zawarto w tej publikacji. Zasadnicza część artykułu została poświęcona ukazaniu i analizie sporu wokół omawianego wydania. Autor próbuje jednocześnie ukazać, jak współcześnie definiowana jest duchowość kobiet oraz w jaki sposób jest ona rozumiana i oceniana.Pozycja Struktura terenowej administracji wyznaniowej PRL na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze w latach 1950–1972Mazurkiewicz, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Powojenna polityka wewnętrzna władz komunistycznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zmierzała do zawładnięcia wszelkimi aspektami życia społecznego. W związku z tym nie mogła pomijać zainteresowania wspólnotowym wymiarem ludzkiej religijności, gdyż to w niej widziała zagrożenie dla budowania nowego, opartego na materialistycznej wizji człowieka, ładu. W takiej optyce działania nie było miejsca na harmonijne współdziałanie władzy państwowej oraz Kościoła katolickiego. Nawet konieczność odbudowy państwa po zniszczeniach wojennych, a na Ziemiach Odzyskanych potrzeba tworzenia od podstaw administracji państwowej i organizowania życia społecznego nie skłaniały władz do szukania dróg porozumienia. Wręcz przeciwnie, zainicjowany został proces systematycznego usuwania Kościoła z życia publicznego. Dla realizacji tego celu stworzono wyspecjalizowany organ rządowy do spraw kościelnych. Na szczeblu centralnym był nim Urząd do Spraw Wyznań, natomiast w województwach utworzono jednostki terenowe, które miały ingerować w działalność Kościołów partykularnych. Jednym z nich był Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze, który zakresem swoich działań obejmował wszystkie sprawy dotyczące związków wyznaniowych, a szczególnie administracji kościelnej ze stolicą w Gorzowie Wlkp. Wydział starał się kształtować politykę wyznaniową poprzez wywieranie wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych oraz wydawanie zarządzeń zmierzających do uzyskania nadzoru nad seminariami duchownymi i katechezą parafialną. Podejmował także decyzje dotyczące dysponowania obiektami sakralnymi i kościelnymi, a w sprawach związanych z działalnością finansową Kościoła opiniował przed podjęciem decyzji przez wydziały finansowe administracji państwowej. Polityka wydziału nie była samodzielna. Plan działań wobec Kościoła gorzowskiego Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze opracowywał w łączności z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Wojewódzkiego PZPR oraz IV Wydziałem Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Na koniec konsultował go z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Centralnego, gdyż to on realizował długofalowe cele polityki wyznaniowej, określane przez kolejne zjazdy PZPR. Szczegółowe polecenia dla wydziału zielonogórskiego płynęły również z Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie, który współuczestniczył w przygotowywaniu poszczególnych aktów prawnych dotyczących Kościoła katolickiego i nadzorował politykę wyznaniową prowadzoną w wydziałach terenowych. Wszystkie te działania miały służyć planowej ateizacji społeczeństwa.Pozycja Stanowisko Kościoła katolickiego wobec szczepionek przeciw Covid-19Szczodry, Marcin (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Badania nad opracowaniem nowych szczepionek, ich produkcja, dystrybucja oraz proces szczepień nie są wolne od pytań natury moralnej. Pandemia wywołana wirusem SARS-CoV-2 pobudziła w różnych środowiskach (lekarskim, bioetycznym, kościelnym, politycznym) debatę nad etycznymi kwestiami szczepień. Celem niniejszego artykułu jest analiza oficjalnych dokumentów Kościoła katolickiego, w których wyraża on swoje stanowisko w sprawie szczepionek przeciw Covid-19. W świetle przeprowadzonych badań dokumentów, wydanych zarówno przez Stolicę Apostolską, jak i przez wybrane konferencje krajowych episkopatów, jest widoczne, że temat ten został znacznie pogłębiony w trakcie trwającej pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Dokumenty Kościoła sprzed pandemii podejmują temat szczepionek głównie w kontekście problemów moralnych związanych z wykorzystaniem w ich produkcji materiału biologicznego z niegodziwego źródła (z przeprowadzonej aborcji). Późniejsze dokumenty szerzej analizują problematykę szczepionek pod kątem etycznym i podejmują wiele innych tematów (np. odpowiedzialność osobista związana z zaszczepieniem się lub odmową przyjęcia szczepionki; kwestia współpracy międzynarodowej w finansowaniu badań i dystrybucji szczepionek; dostępność szczepionek dla najuboższych i dla krajów rozwijających się; czerpanie zysków ze sprzedaży szczepionek; proces zdefiniowania jasnych i przejrzystych kryteriów przy ustalaniu kolejności szczepień poszczególnych grup osób). Dzięki temu osoby wierzące mają jasny punkt odniesienia przy podejmowaniu decyzji o przyjęciu szczepionki. Ci natomiast, którzy odpowiadają na różnych szczeblach za podejmowanie decyzji politycznych, logistycznych i organizacyjnych dotyczących szczepień, otrzymali jasne kryteria, które służą pomocą w ocenie moralnej podejmowanych działań.Pozycja Otwartość Boga. Wieczność i wolna wolaStump, Eleonore; Jaworski, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Artykuł jest analizą koncepcji wieczności Boga. Źródeł tej koncepcji można się dopatrywać już w filozofii Boecjusza czy Tomasza z Akwinu. Zgodnie z koncepcją wieczności istnienie Boga nie jest zdeterminowane linearnym upływem czasu, lecz Bóg istnieje w wiecznej teraźniejszości. Z perspektywy wieczności Bóg ma równoczesny dostęp do wszystkich chwil linearnego czasu przyrody. Koncepcja wieczności ma stanowić antidotum na rzekomą sprzeczność wszechwiedzy Boga z wolną wolą człowieka. Koncepcja wieczności jest jednak krytykowana. Współcześnie jej skuteczność w rozwiązywaniu problemów filozoficznych podważają m.in. Alvin Plantinga czy Wiliam Hasker. Niniejsza praca jest próbą twórczej krytyki stanowiska Haskera. Hasker postrzega swoje stanowisko jako alternatywę dla klasycznego teizmu, reprezentowanego np. przez tomizm. Hasker odrzuca tomizm z dwóch powodów. Po pierwsze, tomistyczny Bóg nie może pozostawać w zażyłości z istotami ludzkimi ani być opiekuńczy wobec nich. Po drugie, tomistyczne ujęcie Boga jako ponadczasowego rozwiązuje, co prawda, problem Bożej przedwiedzy i wolnej woli człowieka, ale tylko za cenę uczynienia ponadczasowej wiedzy Boga bezużyteczną dla Niego w interakcji ze światem pozostającym w czasie. W niniejszej pracy na samym początku dokonano analizy rozumowania Haskera prowadzącego do konkluzji, że można pogodzić wolną wolę z ponadczasową wiedzą, i wskazano argumenty przemawiające za tym, że rozumowanie Haskera jest samo w sobie niezgodne z koncepcją wieczności. Następnie wykazano, że ten sam wniosek nasuwa się jeszcze wyraźniej na podstawie rozważań wywodzących się z koncepcji wieczności. Wreszcie, wykorzystano te refleksje do podważenia wniosku Haskera, że ponadczasowa wiedza jest dla Boga bezużyteczna w zawiadywaniu Jego działaniami w czasie.Pozycja Kontrowersje wokół ulepszania człowieka. Na podstawie książki Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficznaFerdynus, Marcin (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020)Niniejsza praca jest recenzją książki Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna (pod. red. G. Hołuba i P. Duchlińskiego, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2018). Zasadniczym celem tekstu jest krytyczny przegląd wybranych problemów oraz poglądów zamieszczonych w tej publikacji. Artykuł zawiera dopowiedzenia, komentarze, polemiki, jak również uwagi o charakterze metodologicznym, opierające się na rodzimej oraz anglojęzycznej literaturze przedmiotu.