Theological and Biblical Basis for Construing the Eucharist… as a Memorial to the Sacrifice of Christ

Abstract

The fundamental problem addressed in the article is the question of how, based on the Scriptures, believers participating in the Eucharist have access to Christ’s salvific sacrifice on the cross. The author takes as a starting point Jesus’ words uttered at the Last Supper: “Do this in memory of me” (gr. tuto poieite eis ten emen anamnesin) and considers it crucial to understand the original meaning of the word “memorial” (gr. anamnesis). He carries out his analysis in two stages. First, he reaches for the Hebrew word zikkaron as the equivalent of the New Testamental term anamnesis and proves it is deeply rooted in the cult language of Judaism. Then, in this context, he carries out an exegesis of the words of the institution of the Eucharist, which he extends by the explanations offered by the author of the Letter to the Hebrews, where we find a full understanding of Christ’s sacrifice made “once for all.” The rediscovery in theology of the full understanding of the concept of memorial-anamnesis from the words of the institution of the Eucharist only took place in the biblical and liturgical research of the twentieth century, the achievements of which constitute here a fundamental point of reference for the author’s search. The result of this process was the reception and return to the biblical-patristic approach to the memorial in Catholic teaching about the Eucharist as a sacrifice and the breaking of the deadlock in ecumenical dialogue in this area.

Zasadniczym problemem podjętym w artykule jest odpowiedź na pytanie, na jakiej zasadzie, w oparciu o dane Pisma Świętego, wierzący uczestniczący w Eucharystii mają dostęp do zbawczej ofiary Chrystusa dokonanej na krzyżu. Autor za punkt wyjścia przyjmuje słowa Jezusa wypowiedziane na Ostatniej Wieczerzy: „To czyńcie na moją pamiątkę” i za kluczowe uznaje zrozumienie oryginalnego znaczenia słowa „pamiątka” (gr. anamnesis). Swoją analizę przeprowadza w dwóch etapach. Najpierw sięga do hebrajskiego słowa zikkaron jako ekwiwalentu nowotestamentalnego terminu anamnesis i ukazuje jego głębokie zakorzenienie w kultycznym języku judaizmu. Następnie w tym kontekście przeprowadza egzegezę słów ustanowienia Eucharystii, którą poszerza o wywód autora Listu do Hebrajcsyków, gdzie odnajdujemy pełne rozumienie ofiary Chrystusa dokonanej „raz na zawsze”. Odkrycie na nowo w teologii pełnego rozumienia pojęcia pamiątki-anamnezy ze słów ustanowienia Eucharystii nastąpiło dopiero w badaniach biblijnych i liturgicznych XX wieku, których osiągnięcia stanowią tutaj zasadniczy punkt odniesienia dla poszukiwań autora. Efektem tego procesu była recepcja i powrót do biblijno-patrystycznego ujęcia pamiątki w katolickim nauczaniu o Eucharystii jako ofierze oraz przełamanie impasu w dialogu ekumenicznym w tym zakresie.