Teksty liturgiczne w wielogłosowych mszach żałobnych ze zbioru rękopisów Biblioteki Ojców Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie

Abstract

European musical tradition transmits a considerable number of polyphonic missa pro Defunctis arrangements in the preserved collection (e.g. Benedictines in Kremsmünster, Einsiedeln, Lambach, Cistercians in Stams, Heiligenkreuz, Capuchins in Prague, Ursulines in Bratislava). Repertoire of music bands operating at churches in the former Polish-Lithuanian Commonwealth (17th and 18th centuries, during the partitions in the 19th century) also included polyphonic compositions to the text of the funeral mass. Requiems were performed by bands at monastic churches (Cistercians, Dominicans, Piarists, Jesuits) and diocesan churches. Those included works by Polish and foreign composers. The activity of the Jasna Góra musical band in Częstochowa also fits in this tradition, the repertoire of which includes over 40 requial compositions from the second half of the 18th century and 19th century. These are works of musicians working with the Pauline ensemble (L. Maader, F. Gotschalk) and other Polish composers (M. Zwierzchowski, J. Engel. J. Elsner) and foreign (W.A. Mozart, E. Pausch, J. Gotsche, J.M. Dreyer). Aim of the article is to present requiem works preserved in the collection of the Monastery Library of Pauline Fathers at Jasna Góra and their reception in other Polish and European centres. Liturgical text of the funeral mass will be presented, as well as its translation and interpolations used by the authors and indication the functioning of the composition missa pro defunctis at Jasna Góra.

Europejska tradycja muzyczna przekazuje w zachowanych zbiorach pokaźną liczbę wielogłosowych opracowań Missa pro defunctis (np. benedyktyni w Kremsmünster, Einsiedeln, Lambach, cystersi w Stams, Heiligenkreuz, kapucyni w Pradze, urszulanki w Bratysławie). Również w repertuarze kapel muzycznych funkcjonujących przy kościołach w dawnej Rzeczpospolitej (XVII i XVIII w., w okresie zaborów w XIX w.) znajdowały się wielogłosowe kompozycje do tekstu mszy żałobnej. Requiem wykonywały zespoły działające przy kościołach klasztornych (cystersów, dominikanów, pijarów, jezuitów) oraz diecezjalnych. Były to utwory kompozytorów polskich oraz zagranicznych. W tę tradycję wpisuje się również działalność muzycznej kapeli jasnogórskiej w Częstochowie, której zachowany repertuar zawiera ponad 40 kompozycji rekwialnych pochodzących z drugiej połowy XVIII i XIX w. Są to dzieła muzyków działających przy zespole paulińskim (L. Maader, F. Gotschalk) oraz innych twórców polskich (np. M. Zwierzchowski, J. Engel, J. Elsner) i zagranicznych (m.in. W.A. Mozart, E. Pausch, J. Gotsche, J.M. Dreyer). Celem artykułu jest zaprezentowanie utworów requiem zachowanych w zbiorach Biblioteki Klasztoru oo. Paulinów na Jasnej Górze oraz ich recepcji w innych ośrodkach Polski oraz Europy. Zostanie przedstawione wykorzystanie tekstu liturgicznego mszy żałobnej oraz jego tłumaczenie i interpolacje zastosowane przez twórców, a także wskazanie funkcjonowania kompozycji Missa pro defunctis na Jasnej Górze.