Krytyka katolickiej muzyki liturgicznej w polemikach i sprawozdaniach z II połowy XVIII wieku

Abstract

The process of secularization of music written for the needs of the Catholic Church intensified throughout the eighteenth century, reaching its culmination at the end of it. Particularly susceptible to the influence of secular music was the concertato trend, in which composers very often emphasized elements of the Neapolitan and Venetian styles. Adopting the patterns, which were unfamiliar for sacred spaces, led in consequence to the loosening of the relationship between music and both the significance and the time course of the liturgical action. The escalating crisis of Catholic music provoked a reaction from both the Magisterium of the Church and the secular rulers who were guided by Enlightenment ideas. However, the managed reforms did not contribute to the improvement of the situation; numerous statements by outsiders: publicists, press editors, music theorists and composers are proof of it. They expressed their observations in various types of documents: polemical publications, satires, reports and journals from travels around the countries of Europe at that time. Reading these sources provides valuable information on the real state of Catholic liturgical music at the end of the eighteenth century.

Proces zeświecczenia muzyki pisanej na potrzeby Kościoła katolickiego nasilał się przez cały XVIII w., osiągając swą kulminację pod koniec stulecia. Szczególnie podatny na wpływy muzyki świeckiej był nurt concertato, w ramach którego kompozytorzy nader często eksponowali elementy stylu neapolitańskiego i weneckiego. Przejmowanie wzorców obcych przestrzeni sacrum doprowadziło w konsekwencji do rozluźnienia związków między muzyką a wymową i przebiegiem czasowym akcji liturgicznej. Nasilający się kryzys muzyki katolickiej wywołał reakcję zarówno ze strony Magisterium Kościoła, jak i kierujących się ideami oświeceniowymi władców świeckich. Zarządzane reformy nie przyczyniły się jednak do poprawy sytuacji, o czym świadczą liczne wypowiedzi osób postronnych: publicystów, redaktorów prasowych, teoretyków muzyki oraz kompozytorów. Swoje obserwacje wyrażali oni w różnego rodzaju dokumentach: publikacjach polemicznych, satyrach, sprawozdaniach i dziennikach z podróży po krajach ówczesnej Europy. Lektura tych źródeł dostarcza cennych informacji na temat rzeczywistego stanu, w jakim pod koniec XVIII stulecia znajdowała się katolicka muzyka liturgiczna.