Miłosierdzie Boże a duch nawrócenia i pokuty w XXI wieku

Abstract

W teologiczno-publicystycznej debacie podnoszony jest zarzut niebezpieczeństwa fałszywego rozumienia miłosierdzia, które rozumiane jest jako pobłażliwość. Mówi się nawet o „miłosierdziu bez Boga”, które zwalnia od wszelkiej odpowiedzialności, a nawet znosi różnicę między dobrem a złem. Miłosierdzie bywa przeciwstawiane sprawiedliwości. W poprawnym rozumieniu teologicznym jednak miłosierdzie nie jest przeciwieństwem sprawiedliwości, ale jej doskonałym wypełnieniem. Przeciwieństwem miłosierdzia jest odwet i zemsta, które wykraczają poza sprawiedliwość. Widać to w przypowieści o synu marnotrawnym oraz o robotnikach w winnicy. Współcześnie pojawia się także druga tendencja, jaką jest negacja miłosierdzia, co wynika z utraty poczucia zła osobowego. Nie ma jednak zbawienia od zła bez wcześniejszego uznania zła. Miłosierdzie Boga jest jedyną odpowiedzią na zło, a Kościół jest wspólnotą, która to miłosierdzie głosi. Dlatego głoszenie miłosierdzia winno być uprzednie wobec wezwania do nawrócenia.

The message of God’s mercy has become the central theological idea of Pope Francis’ pontificate. It is received in very diverse ways. Some Catholic theologians and columnists have expressed concern that mercy may be misunderstood and confused with a lack of response to sin. Theological difficulty still concerns the relationship between mercy and justice. The theological thought of recent popes, however, shows that this conflict is ostensible and justice and mercy are manifestations of the same love of God. Referring to repentance and conversion, it must be said that it is mercy that provokes conversion, and – contrary to some suggestions – not the other way round as if mercy was conditioned by conversion. The problem with the proclamation of mercy today is the decline of the sense of evil, and as a consequence – of the need of salvation from evil. Thus, the call to repentance and conversion makes sense only if the sense of sin has already been present in the listener. Therefore contemporary preaching must return to soteriology, which proclaims God’s forgiveness.