Oświata w Kosinie do 1918 r. Od szkoły parafialnej do szkoły ludowej

Abstract

Celem artykułu jest ukazanie działalności pierwszych szkół utworzonych i działających we wsi Kosina. Zakres czasowy obejmuje okres od końca XIV wieku do 1918 roku. Pierwszą placówką edukacyjną (od końca XIV wieku) przez kilka stuleci była szkoła parafialna. Pod koniec lat 60. XIX wieku przekształcono ją w szkołę trywialną. Natomiast po 1873 roku w jej miejsce powstała szkoła ludowa pospolita jednoklasowa. W następnych latach powiększano ilość klas szkolnych. Ostatecznie utworzono cztery klasy. Odtąd była to szkoła czteroklasowa. Stopniowo zwiększała się także liczba uczniów. W okresie przedrozbiorowym uczyły się tylko niewielkie grupy uczniów, którymi byli wyłącznie chłopcy. W czasach zaborów nauka stała się obowiązkowa. Dlatego do szkoły zaczęły uczęszczać także dziewczęta. Stopniowo liczba uczniów wzrastała. W szkole parafialnej oraz trywialnej uczył jeden nauczyciel. Także w szkole pospolitej początkowo pracował jeden pedagog. W późniejszych latach stan kadry pedagogicznej powiększył się do czterech osób. W szkole parafialnej nauczyciele często zmieniali programy nauczania. Z kolei w szkole trywialnej oraz pospolitej realizowano programy nauczania opracowane przez władze państwowe. Szkoły działające w Kosinie na przestrzeni całego analizowanego okresu przyczyniały się do likwidacji analfabetyzmu mieszkańców Kosiny oraz odegrały bardzo istotna rolę w tworzeniu życia kulturalnego tej lokalnej społeczności.

The aim of the article is to present the activities of the first schools established and operating in the village of Kosina. The time range covers the period from the end of the 14th century to 1918. The first educational institution (from the end of the 14th century) was the parish school for several centuries. At the end of the 1860s, it was transformed into a trivial school. However, after 1873, a one-class common folk school was established in its place. In the following years, the number of school classes was increased. Ultimately four classes were created. From then on, it was a four-grade school. The number of students also gradually increased. In the pre-partition period, only small groups of students, who were only boys, studied. During the partitions, education became compulsory. That is why girls also started attending school. Gradually, the number of students increased. One teacher taught in the parish and trivial schools. At first, one teacher worked in the common school as well. In later years, the teaching staff increased to four people. In the parish school, teachers often changed curricula. On the other hand, in the trivial and common schools, curricula developed by state authorities were implemented. Schools operating in Kosina throughout the analyzed period contributed to the elimination of the illiteracy of the inhabitants of Kosina and played a very important role in creating the cultural life of this local community.