Krytyczna analiza dokumentacji archiwalnej na temat ks. Aleksandra Woźnego – proboszcza parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, w kontekście likwidacji „Caritas” w 1950 r.

Abstract

Celem niniejszego opracowania jest ukazanie krytycznej analizy dokumentacji archiwalnej na temat ks. Aleksandra Woźnego – proboszcza parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, w kontekście listu pasterskiego biskupów polskich o likwidacji „Caritas” w 1950 r., na którego odczytanie nie zgodziły się ówczesne władze państwa polskiego. Ksiądz, który opowiedział treść odezwy Episkopatu z ambony, mimo że listu nie czytał, został aresztowany na podstawie dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa i na ponad dziewięć miesięcy trafił do więzienia przy ul. Młyńskiej w Poznaniu. Studium zebranego materiału pochodzącego z Instytutu Pamięci Narodowej z oddziału w Poznaniu, a także z Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu oraz Archiwum parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, uzupełnionego literaturą przedmiotową dotyczącą historycznego okresu, o którym mowa, odzwierciedla represje władz komunistycznych względem duchowieństwa katolickiego. Przedstawiony w niniejszym opracowaniu kazus dotyczący ks. Woźnego, ukazuje tylko fragment wszelkich prześladowań, które komunistyczne aparaty PRL-u stosowały wobec Kościoła katolickiego. Tym działaniom służył sukcesywnie rozbudowywany aparat represji, dzięki któremu partia rządząca próbowała ubezwłasnowolnić obywateli powojennej Polski, zwiększając terror policyjny oraz prześladowania opozycji i przedwojennych działaczy publicznych, które trwały aż do śmierci Stalina w 1953 r.

The aim of this study is to present a critical analysis of archival documentation on rev. Aleksander Woźny – pastor of the parish of pw. st. Jan Kanty in Poznań, in the context of the pastoral letter of Polish bishops on the liquidation of “Caritas” in 1950, which the then authorities of the Polish state did not agree to read. The priest who told the content of the Episcopate’s proclamation from the pulpit, although he did not read the letter, was arrested on the basis of the decree of June 13, 1946 on particularly dangerous crimes during the period of state reconstruction and was imprisoned at ul. Młyńska in Poznań. A study of the collected material from the Institute of National Remembrance in Poznań, as well as from the Archdiocesan Archives in Poznań and the Archives of the parish of st. Jan Kanty in Poznań, supplemented with literature on the historical period in question, reflects the repressions of the communist authorities against the Catholic clergy. The case presented in this study concerning rev. Woźny, shows only a fragment of all the persecutions that the communist apparatuses of the People’s Republic of Poland used against the Catholic Church. These activities were supported by the successively expanded apparatus of repression, thanks to which the ruling party tried to incapacitate the citizens of post-war Poland, increasing police terror and persecution of the opposition and pre-war public activists, which lasted until Stalin’s death in 1953.