„Sutry Jezusa” – pierwsze syntezy chrystologiczne Dalekiego Wschodu

Abstract

Artykuł prezentuje badania dotyczące zabytkowych „dokumentów nestoriańskich” zwanych „Sutrami Jezusa”, które powstały podczas pierwszej misji Kościoła Wschodu do Chin w VII w. pod przewodnictwem Alopena. Teksty te są syntezą chrystologii oraz elementów teologii chrześcijańskiej istotną z punktu widzenia misji w Chinach. Opisują dogmaty chrześcijańskie za pomocą taoistycznej i buddyjskiej terminologii, filozofii, antropologii, kosmologii i symboliki. Są świadectwem rozwoju Kościoła w Chinach w ciągu trzech wieków za panowania dynastii Tang. „Sutry Jezusa” są odpowiedzią na pytanie: Co i w jaki sposób opowiedział Kościół o Jezusie Chrystusie po raz pierwszy Dalekiemu Wschodowi? Większość omawianych tekstów odkryta została w 1900 r. i jest przedmiotem badań teologów i sinologów głównie japońskich, chińskich i amerykańskich. Jednocześnie badania te zupełnie są nieznane w polskiej myśli teologicznej. Artykuł przedstawia pełną listę tych dokumentów, proponując polską nazwę oraz krótkie ich omówienie jako przyczynek do dalszych badań nad nimi. Wśród „Sutr Jezusa” na szczególną uwagę zasługuje kamienna Stela z Xi’an z wyrytym tekstem doktrynalno-historycznym, istotnym także z punktu widzenia rozwoju doktryny chrześcijańskiej w Chinach. Wnioski podkreślają wagę studiowania teologii nieeuropejskich kodowanych w innych systemach kultury i filozofii oraz pewne możliwości przekazu chrześcijańskiej doktryny także w symbolice innych religii (taoizm, buddyzm) z zachowaniem istoty doktryny chrześcijańskiej.

The article presents research on historic “Nestorian documents” called the Jesus Sutras, which were created during the first mission of the Church of the East to China in the Seventh century under the leadership of Alopen. These texts are a synthesis of Christology and elements of Christian theology relevant to the mission in China. They describe Christian dogmas using Taoist and Buddhist terminology, philosophy, anthropology, cosmology and symbolism. They testify to the development of the Church in China during the three centuries of the Tang Dynasty. The sutras of Jesus are the answer to the question: what and how did the Church talk about Jesus Christ for the first time with the Far East? Most of the texts discussed were discovered in 1900 and are the subject of theological and sinologistical research, mainly Japanese, Chinese and American. At the same time, these studies are completely unknown in the Polish theological thought. The article presents a full list of these documents, proposes Polish names and provides a brief discussion of them as a contribution to their further research. Among the Sutras of Jesus, the stone Stela of Xi’an deserves special attention, with an engraved doctrinal and historical text that is also important from the point of view of the development of Christian doctrine in China. The conclusions emphasize the importance of studying non-European theology encoded in other systems of culture and philosophy and some possibilities of transmitting Christian doctrine into the symbolism of other religions (Taoism, Buddhism) while simultaneously preserving the essence of Christian doctrine.