Joseph Ratzinger’s Idea of Ecumenical Dialogue in Truth: Inspirations, Questions, and Problems

Abstract

Without doubt Joseph Ratzinger is one of the most important participants of ecumenical dialogue. His theology has a practical impact on that dialogue not only because of his position in the Catholic Church. He has devoted many of his works to ecumenism. This paper is a result of the studies of all his works available in Polish since 2018. During the research it became clear that Ratzinger has offered an original idea of ecumenical dialogue. In this article it is called ‘ecumenical dialogue in truth’ and is described in the first part. Ratzinger insists to recognize in truth the causes of divisions, to accept that divisions among Christians are somehow allowed by the Lord, to see the true and authentic fidelity to the Lord at the bottom of divisions, and to ‘be humble in adopting realistic intermediate goals’. He encourages us to recognize true Christianity in the authentic riches developed by various Traditions over the centuries. The second part of the article is dedicated to new inspirations, questions and some problems which followed these ideas in the field of fundamental theology. Ratzinger touches on the most important problems in fundamental theology, like authentic Christianity, Christian identity, the Church, and credibility. His theology demands reshaping fundamental theology: its main presuppositions, tasks, attitude, terminology and methods.

Niewątpliwie Joseph Ratzinger jest jednym z najbardziej kluczowych uczestników dialogu ekumenicznego nie tylko dlatego, że piastował najważniejsze funkcje w Kościele katolickim. Wiele jego dzieł jest poświęconych problematyce ekumenicznej. Niniejszy artykuł jest efektem badań podjętych nad całą jego twórczością, które od 2018 r. są w całości dostępne w języku polskim. Jednym z rezultatów tych badań jest stwierdzenie, że Ratzinger posiada oryginalną koncepcję dialogu ekumenicznego. Jest ona w tym artykule nazwana ,,dialogiem ekumenicznym w prawdzie”, choć jest bardziej znana jako ,,droga do jedności w różnorodności”. Jej charakterystyka wypełnia pierwszą część artykułu. Ratzinger uważa, że należy zgodnie z prawdą nazwać przyczyny podziałów w chrześcijaństwie. Trzeba dzięki prawdziwemu dialogowi z Panem uznać, że podziały mogą być przez Niego dopuszczone dla wyższego dobra. Należy wyraźnie zobaczyć pragnienie prawdziwej wierności Panu u korzeni wielu podziałów oraz ,,być pokornym i cieszyć się osiąganiem realistycznych pośrednich celów” w dialogu ekumenicznym. Ratzinger proponuje, by uznać jako prawdziwe chrześcijaństwo liczne osiągnięcia wypracowane przez różne chrześcijańskie Tradycje w ciągu wieków. Druga część artykułu jest poświęcona nowym inspiracjom oraz pytaniom i problemom, które rodzi koncepcja Ratzingera dla teologii fundamentalnej. Ta teologia nie może przejść obok niej obojętnie, bowiem Ratzinger porusza kluczowe dla teologii fundamentalnej zagadnienia, na przykład rozumienie chrześcijaństwa, jego autentyczności i prawdziwości, tożsamości i istoty, rozumienie Kościoła oraz pojęcia ,,wiarygodność”. Jego koncepcja rodzi konieczność dokonania korekt w katolickiej teologii fundamentalnej co do jej głównych założeń, zadań, nastawienia względem chrześcijan niekatolików, pojęć i metod.