Rekwizycje piszczałek organowych „dla celów wojennych” w diecezji przemyskiej w 1917 r.

Abstract

I wojna światowa przyniosła wiele strat w dziedzinie zabytków sztuki. Zniszczenia wojenne dotknęły kościoły i znajdujących się w nich organów. W 1917 r. państwa biorące udział w wojnie zarządziły rekwizycję piszczałek organowych dla celów wojennych. Na terenie diecezji przemyskiej, należącej wówczas do metropolii lwowskiej, a znajdującej się pod zaborem austriackim, rekwizycję piszczałek przeprowadzono w 1917 r., a wcześniej, w 1915 r. rekwizycję dzwonów. W niniejszym artykule zostały omówione zasady, na jakich odbywała się rekwizycja piszczałek organowych, oraz instrumenty, które zostały od niej uchronione, a które jej podlegały. Artykuł został oparty na dokumentach zawartych w teczce „Akta 1914–1918” znajdującej się Archiwum Archidiecezjalnym w Przemyślu. Opracowanie uzupełniono dostępnymi informacjami z Inwentarzy parafialnych oraz „Kroniki Diecezji Przemyskiej”. Udało się uzyskać informacje na temat organów uchronionych od rekwizycji oraz organów, które zostały jej poddane. Od rekwizycji zostało uchronionych 18 organów, w przypadku 13 instrumentów piszczałki zostały zarekwirowane. W odniesieniu do pozostałych 10 organów można przypuszczać, że również uległy rekwizycji. W sumie niniejsze opracowanie dotyczy 41 instrumentów.Word War I made a lot of loss when it comes to art monuments. The damages of war affected churches and organs located in them. In 1917 nations which took part in the war preordained requisition of organ pipes for martial purpose. In the area of diocese of Przemyśl which belonged to Lwów metropolis and was under Austrian Partition requisition of organ pipes was conducted in 1917, earlier in 1915 requisition of bells churches was conducted. In the present article I discussed the rules of requisition of organ pipes and which instruments were protected from requisition or which of them not. An article was based on documents which are in file “Akta 1914–1918” located in Archdiocese Archive of Przemyśl. The study was completed with available information from Parish Inventories and “Chronicle of Przemyśl Diocese”. I managed to obtain information which organs were kept/protected from requisition and the organs that were subjected to it. 18 organs were protected from requisition, in case of 13 instruments the pipes were confiscated. As far as the other 10 organs are concerned it can be assumed that they were confiscated too. The present description/dissertation concerns 41 instruments.