Benedict XVI and the Foundations of Politics

Abstract

This article aims to present the political theology of Joseph Ratzinger/ Benedict XVI. The first paragraph focuses on Ratzinger’s interpretation of selected New Testament source texts and the basic assumptions of what he called the “service to politics rendered by the Christian faith.” The second paragraph deals with Ratzinger’s interpretation of the key relevant logion: “Render to Caesar the things that are Caesar’s and to God the things that are God’s” (Mark 12:17). It cut the knot of the legal, moral and cultic order, on which states based their status, regarding the binding character of its laws as an expression of the divine will. The Enlightenment, according to Ratzinger, was faced with the necessity of cutting the equation “in two,” this time in the Christian world, by exposing the Gospel-rooted model of separation of Church and State. The fundamental task of Christians then is to maintain the balance of the dual system as the basis of freedom. The third paragraph traces the development of Ratzinger’s reflection on the greatness and weaknesses of the contemporary vision of democracy. The clou of this reflection was the reference to the “Böckenförde paradox,” particularly topical in the era of the “dictatorship of relativism” that destroys democracy. The author refutes the criticism of the “Böckenförde paradox” made by Chantal Delsol in her book predicting the end of the Christendom, and concludes with a presentation of the Doctrinal Note on Some Questions Regarding the Participation of Catholics in Political Life (2002), which is, in his view, the culmination of Ratzinger’s thought on the foundations of politics in the light of fundamental theology and Catholic social teaching.

Przedmiotem artykułu jest teologia polityczna Josepha Ratzingera/ Benedykta XVI. W paragrafie pierwszym przedstawiono dokonaną przez niemieckiego myśliciela interpretację wybranych źródłowych tekstów nowotestamentowych i podstawowych założeń tego, co Ratzinger nazywał „służbą wiary chrześcijańskiej wobec polityki”. W paragrafie drugim zajęto się Ratzingerową interpretacją kluczowego w tym zakresie logionu: „oddajcie Bogu, co boskie, a cesarzowi, co cesarskie” (por. Mk 12,17). Rozciął on splot porządku prawnego, moralnego i kultowego, w którego ramach państwa czerpały swój wiążący charakter z tego, że stanowiły wyraz woli boskiej. Oświecenie, zdaniem Ratzingera, stanęło przed koniecznością nowego „rozcięcia splotu” – tym razem w świecie chrześcijańskim. Dokonało tego, odsłaniając zakorzeniony w Ewangelii model rozdziału Kościoła od państwa. Podstawowym zadaniem chrześcijan w tej sferze jest utrzymywanie równowagi dwoistego systemu jako podstawy wolności. W trzecim paragrafie prześledzono rozwój refleksji J. Ratzingera nad wielkością i słabościami współczesnej wizji demokracji. Clou tej refleksji stanowiło odwołanie do „paradoksu Böckenfördego”, szczególnie aktualnego w dobie niszczącej demokrację „dyktatury relatywizmu”. Autor artykułu zbija krytykę „paradoksu Böckenfördego” dokonaną przez Chantal Delsol w książce Koniec świata chrześcijańskiego i kończy prezentacją Noty doktrynalnej o niektórych aspektach działalności i postępowania katolików w życiu politycznym (2002), będącej w jego przekonaniu ukoronowaniem refleksji Ratzingera nad fundamentami polityki w świetle teologii fundamentalnej i katolickiej nauki społecznej.