Wzajemna relacja pomiędzy kulturą a wiarą i duchowością chrześcijańską – rys historyczny

Abstract

Zachwiana relacja pomiędzy kulturą a wiarą stała się „dramatem naszych czasów” (Paweł VI), dlatego też jej przezwyciężenie jest wyzwaniem dla Kościoła współczesnego, teologii katolickiej i duchowości. Artykuł przybliża najpierw pojęcie kultury w starożytności i sygnalizuje jego przenikanie do chrześcijaństwa. Następnie podaje dwa pozytywne przykłady kształtowania kultury przez wiarę: jeden w epoce karolińskiej (VII-IX w.) na przykładzie wkładu mnichów benedyktyńskich; drugi w złotym wieku duchowości francuskiej (w. XVII), na przykładzie nauczania duchowego św. Franciszka Salezego oraz działalności edukacyjnej i charytatywnej św. Wincentego à Paolo. W dalszej części artykułu ukazano oddalanie się kultury od wiary począwszy od francuskiego Odrodzenia, przez Oświecenie, aż do zerwania tej relacji w nurtach filozoficznych XIX w. W ostatniej części artykuł ukazuje nową relację Kościoła do świata i kultury zapoczątkowaną przez Sobór Watykański II, kontynuowaną i rozwijaną przez nauczanie papieży Pawła VI i Jana Pawła II oraz działalność ewangelizacyjną Kościoła. Opiera się ona na szerokim rozumieniu kultury wypracowanym przez nauki świeckie i wyraża się m.in. w inkulturacji wiary, kulturotwórczej roli wiary oraz w pośredniczącej roli kultury w procesie ewangelizacji.

he broken relation among culture and faith becomes “drama of our times” (Paul VI), thus, overcoming that broken relation has always been a challenge for the Church, catholic theology and spirituality. This article, first, signals the penetration of culture into Christianity and makes you more familiar with what ancients fought about culture. And next, gives two positive examples about shaping the culture through the faith; first, in the Karolin epoch (VII – IX century), using the example of benedict monks’ contribution, second, in the golden era of French spirituality (XVII century), using the examples of Saint Francis Salezy’s spiritual teachings and Saint Vincenty Paol’s educational and charity works. The further part of the article shows the progressing departure of culture from faith beginning with French Renaissance and through the era of Enlightenment until the complete cessation of common relation in philosophical currents of XIX century. The last part of the article shows the new relation of the Church to the world and culture initiated by the Second Vatican Council, which further was continued and developed through the teachings of the Popes Paul VI and John Paul II, and evangelism activity. Such relation is based upon a wide understanding of culture (what was worked out by secular science and expresses themselves (among other things) in inculturation of the faith, faith’s creative role of culture and intermediary role of faith in realization of evangelisation.