Analecta Cracoviensia, 2001, T. 33

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/8872

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 44

Kategorie przyczynowości i celowości w filozoficznej interpretacji przyrody
Życiński, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
The growth of modern science resulted from replacing teleological categories of the Aristotelian physics by causal patterns of explanation originated in Galileo- Newton scientific revolution. The success of deterministic explanation does not imply, however, that all teleological interpretations are useless. Many authors recognize the importance of quasi-teleological patterns in explaining natural phenomena. Feynman methods in quantum mechanics provide an example of interpretative procedures in which teleological and causal procedures bring equivalent results. Facing the classical opposition between teleology and causality, I propose an alternative approach in which the structural directioning of natural processes is regarded as a compromise category. This category could explain efficiency of certain research procedures used in modem physics and help to understand the so called teleonomy (resp. quasi-finality) studied in modern biology.
Wychowanie religijne. Istota i wyzwanie
Mastalski, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Przedstawienia śmierci w średniowiecznych malowidłach ściennych w Europie Środkowej
Kliś, Zdzisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
The article is a continuation of my research on the iconography of Middle Europe and a result of my work on the depictions of the Last Judgement. The discussed depictions are often preceded by scenes such as The Dance of Death, The Triumf of Death and The Three Living and The Three Dead. The wall paintings containing those motives can be found in: Metnitz in Körnten (The Dance of Death), Aufenstein and Kameid in Tirol, perhaps in Kajov in Bohem (The Dance of Death), and also in Mourenec and in Broumove in Bohem, and in St. John Church in Toruń in Poland (The Three Living and The Three Dead). In all the presented cases the author emphasises a particular iconographie type to which a given wall painting belongs. The Metnitz painter of The Dance of Death, for example, follows the Basel text and the woodcrafts of 1465, whereas the Kajov depiction of The Triumf of Death is based on the Fourth Apocaliptic Raider (Ap 6, 7-8) similarly to Aufenstein, Kameid and in Bozen in South Tirol. On the other hand, Three Living and The Three Dead painted in Mourenec, in Broumove and in Toruń, follow the French iconographie pattern.
Teza Churcha a definicja prawdy Tarskiego
Olszewski, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
The aim of the article is to state some sort of the contentual connection between the issues announced in the title. I attempt to show that, if we don’t accept some concequences of Tarski’s Thesis - his Convention T - we have to accept the negation of Church’s Thesis.
Kompozycja Pięcioksięgu według Johna van Setersa
Brzegowy, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Perspektywy katechizacji szkolnej w polskiej rzeczywistości
Panuś, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Terminy stosowane w dziejach Kościoła na oznaczenie przepowiadania
Panuś, Kazimierz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
The Idea of Divine Mercy in the Private Visions of S. Faustina Kowalska in the Context of the Recent Theology
Machniak, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Pojęcie Bożego Miłosierdzia, jakie pojawia się w prywatnych wizjach św. Faustyny Kowalskiej (1905-1938), jest wyraźnie osadzone w kontekście teologii miłosierdzia czasów, w jakich żyła autorka Dzienniczka. Wielki wpływ na kształtowanie idei miłosierdzia u Mistyczki z Krakowa miał jej kierownik duchowy, ks. Michaił Sopoćko, profesor dogmatyki na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Był on autorem licznych opracowań dotyczących Bożego Miłosierdzia, które zostały wydane książkowo po II wojnie światowej (por. Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, Londyn 1959). Siostra Faustyna słuchała również licznych konferencji na temat Bożego Miłosierdzia wygłaszanych przez konferencjonistów i rekolekcjonistów w Zgromadzeniu Matki Bożej Miłosierdzia. Podobnie jak ks. M. Sopoćko rozróżniali oni przymioty Boga albo doskonałości wsobne: prostota, czyli niezłożoność, nieskończoność, wieczność i niezmienność oraz doskonałości „odnośne”: mądrość, dobrotliwość, opatrzność, sprawiedliwość i miłosierdzie. W takim kontekście miłosierdzie jawiło się jako „największy” atrybut Boga, chociaż teologia miała świadomość, że w Bogu wszystkie przymioty są jednakowe. Jej poznanie tajemnicy Bożej było oparte na głębokim doświadczeniu wewnętrznym, w którym ważne miejsce odgrywało zjednoczenie z Chrystusem w cierpieniu oraz wewnętrzne natchnienia i wizje. Mistyczka z Krakowa korzystała z tej teologii mówiąc o miłosierdziu, że jest ono „największym przymiotem Boga” w Trójcy Jedynego. Rozróżniała miłosierdzie Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wskazywała na Ofiarę Chrystusa i Jego Zmartwychwstanie jako szczytowy moment objawienia miłosierdzia światu. Jednocześnie, w oparciu wewnętrzne doświadczenie, opisywała niezmierzoność Bożego Miłosierdzia odwołując się do poetyckich opisów: „ocean miłosierdzia”, „źródło miłosierdzia”, „głębia miłosierdzia”, „łono miłosierdzia”, „żywy zdrój wszelkich łask". Wielką pomocą w przekazywaniu tajemnicy miłosierdzia było dla Siostry Faustyny nabożeństwo do Bożego Miłosierdzia obejmujące kult obrazu Jezusa Miłosiernego, Święto Miłosierdzia, Koronka do Bożego Miłosierdzia.
Science and the Search for Ultimate Meaning in the Thought of John Paul II
Coyne, Georg V. (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
W porównaniu do przeszłości myśl Jana Pawła II jawi się jako nowa. Nauka jest postrzegana jako partner dialogu. Chociaż encyklika Fides et ratio tylko pośrednio zajmuje się naukami przyrodniczymi, to jednak akceptuje dalszy dialog na temat współpracy nauki z filozofią i teologią w poszukiwaniu ostatecznego sensu, na którym koncentruje się encyklika. Od historycznych korzeni nowożytnej nauki można przejść do nowej fizyki, która zawiera wysoce spekulatywne i uniwersalne elementy. Zrozumienie tych elementów jest konieczne, aby ocenić rolę nauk przyrodniczych w poszukiwaniu ostatecznego sensu. Ponadto istotna nieprzewidywalność w ewolucyjnej historii wszechświata badanego przez naukę rodzi pytanie dotyczące rozumienia nas samych we wszechświecie, a ostatecznie o naszą relację do Boga Stwórcy. W Fides et ratio Jan Paweł II stwierdza, że „ostateczna prawda o życiu człowieka” jest „darem ” oraz że „każda odkryta prawda jest zawsze tylko etapem drogi ku owej pełnej prawdzie” (nr 2). Ponadto w encyklice powtórzył to, co powiedział w Krakowie z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego: „Przedstawiciele nauk przyrodniczych są w pełni świadomi tego, że poszukiwanie prawdy nawet wówczas, gdy dotyczy ograniczonej rzeczywistości świata czy człowieka, nigdy się nie kończy, zawsze odsyła ku czemuś, co jest ponad bezpośrednim przedmiotem badań, ku pytaniom dającym dostęp do Tajemnicy” (nr 106).
Ksiądz Stefan Pawlicki w swoim trudzie myślenia
Piech, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Cracow, boasting of the Jagiellonian University and the Academy of Arts and Sciences, was a spiritual and intellectual capital of the partitioned Poland at the turn of the 19th century. Stefan Zachariasz Pawlicki, C.R. (1839-1916), professor of Jagiellonian University, aroused common interest among his contemporary scholars. Some regarded him as an eminent philosopher and deep theologian, whereas others as a unique erudite. He was known as a God-fearing monk and also a frequenter of society salons, connoisseur and lover of the art of cooking. He was a legend of the contemporary Cracow. After having studied classical philology at the Wrocław University he was a tutor of Earl Raczyński’s son in Rogalin. In 1865 he was conferred doctor’s degree in philosophy at the Wrocław University. In 1865 he gained veniam legendi in the Philological-Historical Faculty at the General School in Warsaw, where he lectured on history of philosophy. In 1868 he met Piotr (Peter) Semenenko, co-founder and superior general of the Resurrectionists, which changed his life completely. He entered that order and after having studied Christian philosophy and theology in Collegium Romanum he received Holy Orders in 1872. The next year he received doctor’s degree in theology at this school. In 1882 he became professor in the Chair of Christian Philosophy and in 1883 a professor of fundamental theology at the Jagiellonian University. He began dialectic classes in 1884/85. These were the first seminars in theological faculties in Austro-Hungary. In 1884 he became a corresponding member of the Historical-Philosophical Faculty of the Academy of Arts and Sciences and in 1891 its active member. In 1911-16 he was the chairman of the Commission of History of Polish Philosophy at that Academy. He was twice the dean of the Theological Faculty and rector of the Jagiellonian University in 1905/06. He held the chair of philosophy in the Philosophical Faculty. His lectures were extremely popular. He could speak about the most difficult questions in a clear and colourful way, making frequent didactic digressions. His evaluation of other different views was full of tact and understanding. He was a master of living word. The characteristic of Pawlicki’s thinking was religion as an indispensable element of the philosophical vision of the world. In its light he valued the systems and works he encountered. Religion was for him a specific expression of metaphysical needs of man. His works were characterised by a decisive critique of all that violated, openly or secretly, the doctrinal and institutional shape of faith. He engaged in polemic against views, which were inspired by the Hegelian idealism and the materialism of L. Feuerbach and L. Büchner. In connection with the Darwinian theory of evolution he made an apologia for immortality of human soul and the existence of God, the Creator of the universe. He severely criticised the idealistic German philosophy, which he regarded as being responsible for atheism and radicalization of the working class: "Materializm wobec nauki" [Materialism versus Science], Kraków 1870. In his works "O początkach chrześcijaństwa" [About the Beginnings of Christianity], Kraków 1884, and "Żywot i dzieła Ernesta Renana" [The Life and Works of Ernest Renan], vol. 1-2, Kraków 1893 (3rd edition in 1905), he carried out a penetrating critique of rationalistic attempts to solve the problem of the origin of Christianity. His "Historia filozofii greckiej od Talesa do śmierci Arystotelesa" [History of Greek Philosophy from Thales to Aristotle’s Death], vol. 1, Kraków 1890, vol. 2, part 1, 1903, part 2, 1917, was greatly appreciated. For Pawlicki philosophy was the art of life. It was to teach and educate, combining closely the cognitive effort and moral-practical function.
Początki Arystotelesowskiej filozofii przyrody w łacińskim średniowieczu
Markowski, Mieczysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Księga Jecira
Jelonek, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Wielkość i nędza religii
Tarnowski, Karol (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
O pierwszym „Żywocie” św. Jana Kantego
Zawadzki, Roman Maria (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Społeczne zadania świeckich w dokumentach II Polskiego Synodu Plenarnego
Dyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Problematyka społeczna w nauczaniu Jana Pawła II
Borutka, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Social problems are very popular in the John Paul II teaching. The whole, lasting 20 years pontificate, is extraordinarily intensive - in different directions: doctrine, priestly as well as humanistic and it is rich of different essences: religious, moral and social. Today there is still the lack of temporal distance, allowing appearing everything what is significant and permanent in the Pope teaching. It is also difficult to strictly estimate the size of reception of the Holy Father teaching. However, it is certainly very significant in the world of both believers and unbelieving people. In the world of the end of the 20th century, thanks to the Pope teaching, increases the consciousness, that the growing complication of problems has it source in the leaving Jesus Christ and His Gospel and it requires returning to them as quick as possible. Returning to the Gospel means to put Jesus Christ in the centre of all human matters. Today, when a whole of social living is almost exclusively limited to economical size, John Paul II obstinately proclaims often forgotten spiritual values and holy manifesto of Gospel to the whole world. It is difficult lesson, to which some people do not listen, and even among people, who listen to, some do not take its truth to the heart. Nevertheless, even opponents of present pontificate acknowledge the exceptional range of individuality of the Pope and his religious, moral and social authority.
The Beginning of the New Millennium at the Pontifical Academy of Theology in Cracow. 2000/2001 Academic Year
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Praca źródłem własności
Zwoliński, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
John Paul II analyses a complex structure of man’s “presence” at work. He states that man’s intelligence enables him to discover production possibilities and various ways of fulfilling his needs. Work which is based on discipline and solidarity requires the developing of such qualities as reliability, prudence, bravery and honesty in adherence to a contract. The meaning and aim of human labour should also be regarded from the perspective of this truth. The principle of precedence of work over capital, often abused and overused ideologically, indicates an obvious truth of the priority of a worker over the things he uses. John Paul II sets forth a “personalistic” argument: work is always a causative, i. e. leading, reason, while capital - a set of means of production - remains no more than an instrument. The priority of what is personal over what is material is not challenged. The problem is to establish the relation of the powers of work to the powers of ownership of goods which were produced owing to work among other things.
Opportunities for Catholicism in the Transformations in Post-Communist Society in Poland
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Po upadku komunizmu Polska przeprowadza reformy, które mają ją doprowadzić do Unii Europejskiej. Po PRL-u odziedziczyła szereg negatywnych zjawisk i postaw społecznych, takich jak postawy roszczeniowe, brak poszanowania dla prawa i instytucji państwowych, brak etosu pracy. Do tego doszły niekorzystne zjawiska związane z dokonującymi się gwałtownymi przemianami gospodarczymi i ustrojowymi: upowszechnianie się postaw skrajnie liberalistycznych wśród elit, brak tradycji i zasad w prowadzeniu interesów, związane z mieszaniem się sfer polityki i gospodarki, korupcja i nepotyzm. Kościół w początkowym okresie zaangażował się czynnie w przemiany polityczne dokonujące się w kraju, co spowodowało spadek jego autorytetu, szczególnie że nieudolni prawicowi politycy często nadużywali symboli religijnych. Od roku 1993 Kościół stopniowo wycofuje się z życia politycznego, koncentrując się na działalności duszpasterskiej i przezwyciężaniu niekorzystnych zjawisk, jakie niesie ze sobą kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa pluralistycznego. Wśród najważniejszych tendencji, jakim musi stawić czoło Kościół, jest pojawianie się nowych systemów objaśniania rzeczywistości, konkurujących z katolicką wizją świata, co prowadzi często do relatywizacji prawdy i do deprecjonowania sfery sacrum. Wśród części katolików pojawia się tendencja do wybiórczego odbioru treści religijnych; „dopasowują” zasady wiary do własnych potrzeb, co często wypacza sens nauki Chrystusa. Duży wpływ na tę wybiórczość mają: słabość polskiego katolicyzmu „ludowego”, jego powierzchowność i silne związki z polityką. W okresie przemian katolicyzm polski ma jednak niepowtarzalną szansę uratowania własnego dziedzictwa. Dzięki doświadczeniom Kościoła w Europie Zachodniej zna mogące się pojawić zagrożenia i może wychodzić naprzeciw szansom na umacnianie swoich wpływów. Aby to było możliwe, konieczna jest jednak, przy wyraźnym określeniu pryncypiów, zmiana sposobów ewangelizacji i wykorzystanie nowych metod komunikacji społecznej. Trzeba przeanalizować powody, dla których wierni opuszczają Kościół. Trzeba działać nie metodą odgórnych, politycznych czy prawnych nacisków, ale przez przykład. Aby to było możliwe, wielu duszpasterzy musi „pogodzić się” z nowym społeczeństwem i z pokorą przyjmować warunki, w jakich realizują swoje posłannictwo. Wskazane jest włączanie się hierarchii kościelnej w uczestniczenie a nawet współtworzenie nowego systemu gospodarczo-politycznego. W tym celu konieczne jest pogłębianie przez księży wiedzy o współczesnym świecie i zachodzących w nim procesach. Ważne jest również integrowanie wokół Kościoła małych społeczności lokalnych w celu wytwarzania wspólnego dobra, dzięki czemu możliwe byłoby współdziałanie wszystkich członków społeczności, nie tylko katolików.
Między rozumem i wiarą. Aktualność zmagań Pascala
Wszołek, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
It is argued that the doctrine of methodological isolationism (that empirical, philosophical and theological knowledge are located on two different methodological and epistemological and linguistic levels which neither intersect one another nor can be translated from one to the other) does not characterize Pascal’s thought. Contrary to the Gilberte’s statement that „tout ce qui est l’objet de la foi ne le sau rait être de la raison” Pascal was a very careful investigator of the unstable border between faith and reason. Newman’s division of reason into explicative and implicative is borrowed to elucidate Pascal’s distinction of heart and reason. Then a simple schema of the mutual relations is developed. The result is that the different orders of faith and reason are deeply rooted in the mystery of the Universe.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2001, T. 33 wg Data wydania