Analecta Cracoviensia, 2001, T. 33

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/8872

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 44

Problematyka społeczna w nauczaniu Jana Pawła II
Borutka, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Social problems are very popular in the John Paul II teaching. The whole, lasting 20 years pontificate, is extraordinarily intensive - in different directions: doctrine, priestly as well as humanistic and it is rich of different essences: religious, moral and social. Today there is still the lack of temporal distance, allowing appearing everything what is significant and permanent in the Pope teaching. It is also difficult to strictly estimate the size of reception of the Holy Father teaching. However, it is certainly very significant in the world of both believers and unbelieving people. In the world of the end of the 20th century, thanks to the Pope teaching, increases the consciousness, that the growing complication of problems has it source in the leaving Jesus Christ and His Gospel and it requires returning to them as quick as possible. Returning to the Gospel means to put Jesus Christ in the centre of all human matters. Today, when a whole of social living is almost exclusively limited to economical size, John Paul II obstinately proclaims often forgotten spiritual values and holy manifesto of Gospel to the whole world. It is difficult lesson, to which some people do not listen, and even among people, who listen to, some do not take its truth to the heart. Nevertheless, even opponents of present pontificate acknowledge the exceptional range of individuality of the Pope and his religious, moral and social authority.
The Beginning of the New Millennium at the Pontifical Academy of Theology in Cracow. 2000/2001 Academic Year
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Death for Christ as Victory in the Light of Prudentius’ “Peristephanon”
Stabryła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Przytoczone i omówione przykłady obecności w Peristepahnon motywu śmierci za Chrystusa jako zwycięstwa i triumfu pozwoliły głębiej wniknąć w samą strukturę poematów ku czci męczenników. Poeta przedstawił w swoich utworach męczeństwo i śmierć owych milites Christi jako zwycięstwo, którego owocem była nagroda - wieczne szczęście w niebiańskiej ojczyźnie i wieczna radość płynąca z oglądania oblicza Chrystusa. Męczennicy nie są więc tu ofiarami szatana-prześladowcy, ale przeciwnie, zwycięzcami, a śmierć za Chrystusa jest ich ostatecznym triumfem, za który otrzymają wieniec zwycięstwa. Taka koncepcja śmierci męczeńskiej za Chrystusa w Peristephanon odzwierciedla stosunek ówczesnych chrześcijan do problemu męczeńskiej śmierci za wiarę, która w ich pojęciu nie była karą, ale wyróżnieniem i zaszczytem. Koncepcja ta, ze szczególną siłą wyeksponowana w Perist. I, II, V i VI, była dziedzictwem stuleci męczenników, kiedy wyznawców Chrystusa tropiono, więziono, torturowano, rzucano na pożarcie dzikim zwierzętom i w różny sposób zabijano.
Sytuacja w eklezjologii katolickiej po Vaticanum II (1965-2000)
Kubiś, Adam; Morawa, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Między rozumem i wiarą. Aktualność zmagań Pascala
Wszołek, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
It is argued that the doctrine of methodological isolationism (that empirical, philosophical and theological knowledge are located on two different methodological and epistemological and linguistic levels which neither intersect one another nor can be translated from one to the other) does not characterize Pascal’s thought. Contrary to the Gilberte’s statement that „tout ce qui est l’objet de la foi ne le sau rait être de la raison” Pascal was a very careful investigator of the unstable border between faith and reason. Newman’s division of reason into explicative and implicative is borrowed to elucidate Pascal’s distinction of heart and reason. Then a simple schema of the mutual relations is developed. The result is that the different orders of faith and reason are deeply rooted in the mystery of the Universe.
Przyroda, natura - tradycyjnie i współcześnie wiodące kategorie filozofii przyrody
Hajduk, Zygmunt (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Today we have to understand nature by the way of science and philosophy. The aim of this paper is to construe the concept and understanding of nature from this two perspectives. It is discussed, however, in which way science and philosophy influenee our understanding of nature. To do so, the issues of “multiperspective approaches to the problems of nature”, “nature in the history of science and philosophy", “theoretic-cultural frameworks of nature”, “problem-oriented manner of nature understanding", “natura vs physis”, “concluding remark” are dealt with subsequently. Ultimately, this paper turns out to be an essay to outline various contexts of nature in the theoretical philosophy of nature.
Integracja Polski z Unią Europejską i nauczanie Jana Pawła II
Pamuła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Political changes at the end of the last century set the scene for the integration of Europe as one of the continents on the globe. The process of transformation has had an impact also on Poland, applying to join the European Union. Keeping that in mind, in this paper we will give a thought to some of the historical aspects of Christianity in Europe, proceeding then to a presentation of significant facts concerning the consolidation process of the European countries after the World War II. This topic has been also touched upon by Pope John Paul II. Thus it is attempted in this paper to present a picture of the continent as it was seen by the Pope still back in the days when he was the shepherd of the Church in Poland. Nowadays as head of the Church, witnessing the process of Poland’s integration with the European Union, he emphasises the need to preserve Christian tradition on this continent. What is more, he stresses that it is Europe’s duty to introduce Christian values. For the reason of the initiated process of joining the Union by Poland, issues covered in this paper seem to be topical and especially important.
Fontalis plenitudo. „Źródłowa pełnia” według św. Bonawentury
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
In his Trinitarian theology Bonaventure stresses the primariness (primitas) of God the Father. In this idea he refers to the Neoplatonism of Pseudo-Dionysius and Richard of St Victor. Bonaventure describes the Father using the notion of personal property. It is a notion that helps in distinguishing the persons in the Trinity. In this he differs from Thomas Aquinas who stresses the interpersonal relations. According to Bonaventure the particular personal property of the Father is originating fullness (fontalis plenitudo) which is the ultimate source of all properties including his being inoriginated (innascibilitas). One of the questions developed by Bonaventure is: Does the Father generate the Son because he is father or is he father because he generates the Son? Following the principle agere sequitur esse he responds: The Father generates the Son because he is father. A contemporary theologian, J. Galot, adds that the Father is father in the act of generating. So the fatherhood of God the Father does not precede the generation nor the generation precedes the fatherhood. This apparently subtle question has some consequences for Arian controversy: if the fatherhood of the Father precedes the generation of the Son, there could be a time in which the Father was alone without the Son (!). Fontalis plenitudo is an important property of the Father because it explains the relation between being inoriginated and being father, no it explains the notion of the fatherhood of God the Father and the union of the Father and the Son in the act of spiration of the Holy Spirit. The Father as fontalis plenitudo is the ultimate origin of all (omnimoda principalitas) even in the divine being, he is the priciple of the whole divinity [principium totius deitatis). Using the contemporary Trinitarian language we can say that this plenitudo is the fullness of the divine love. In the theology of St Bonaventure there are other forms of fullness. In the Father there is fontalis plenitudo, in Christ there is plenitudo superabundantiae, in the Holy Spirit - plenitudo redundantiae, in the creatures - plenitudo praerogativae (in St Mary - St Luke 1:28) or plenitudo sufficientiae (in Stephen — Rev 6:8), or plenitudo numerositatis (regarding the Church — Eph 4:10). The idea of Bonventurian plenitudo can be summerized in this statement: The Father is originating fullness which is the fullness of the love shared by the divine persons and spread over the creatures.
Korelaty akceptacji eutanazji
Makselon, Józef; Dziedzic, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Euthanasia is one of the most controversial problems of our civilization. It is an intricate phenomenon, described by philosophers, theologians, doctors and also by psychologists. The present study is an outcome of empirical investigations carried among young people 18-19 years old. In April and May 2001 about 150 respondents filled Questionnaire on the attitudes towards euthanasia prepared by J. Dziedzic in the Department of the Psychology of Religion on the Pontifical Academy of Theology in Cracow. The respondents were divided into 3 groups according to their acceptance of euthanasia, namely: 1) those who accept euthanasia, 2) those who have doubts about it, and 3) those who reject it. The results show that there is a statistically significant difference among these groups. It refers to: conceptualization of euthanasia, legalization and its consequences, the people who can decide about euthanasia, justification of the request for euthanasia and other options concerning euthanasia. The understanding of the sense of suffering and of the role of religion in human life affect attitudes towards euthanasia. Gender also is responsible for differences in understanding the sense of suffering and role of religion in the acceptance of euthanasia. The results presented above show that further investigation into impact of religion and philosophy on attitudes towards euthanasia should be continued.
Nauka - księga nieustannie pisana na nowo
Lubański, Mieczysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Science is a human activity making its way to coming to know truth about universe, life and human being. History teaches science not to have been satisfied and not to be satisfied by its actual and routine status, it is making constant progress. Owing to generalizing conceptions and ideas, it reaches progressively formulating statements and theorems comprising more and more universal aspects and being as well more and more fundamental ones in their substance. Achievements of science are constantly drafted, reformulated and deepened. We meet this phenomenon in physics, cosmology and as well in biology and anthropology. There is an interaction, a real feedback, betveen physics and mathematics; they both condition their progress interdependently. Much the same there is, when concerning technological achievements and intellectual level of science. Taking into account no problem to be completely worked out at any time we come to the conclusion that science is ever, from its nature, simultaneous to times of its creators. Though scientific truth, which is proved and demonstrated by us, is different from moral truth, which is felt and sensed by us, we - as it was formulated by Henri Poincaré - proclaim ourselves in favour of their indissolubleness in the full meaning of the statement that who loves one of them is not able to unlove the other one.
Kardynała J. H. Newmana znaczenie teorii rozwoju doktryny wiary dla współczesnej mariologii
Życiński, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Afirmacja Boga jako zwieńczenie rozwoju ludzkiej intencjonalności
Oko, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Współczesne zagrożenia racjonalizmu
Sokołowski, Leszek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
In this article I describe recent dangers threatening to rationalism. In the first part I explain what rationalism means to a physicist. This is a generic notion based on mathematics and exact sciences and is substantially distinct from the traditional philosophical meaning of the concept. In particular, modem rationalism is not atheistic since any attempt to prove atheistic claims which is entirely based on rationalism, is essentially irrational. Furthermore, true Christian belief should be rational. Rationalistic worldview and rational Christianity are endangered in modem world by a renaissance of superstitious beliefs and eliminating the concept of truth and replacing it by the political correctness in pluralistic sociétés. I define superstition and try to elucidate why it is so popular again in spite of successes of science and technology. Next I show that the modem rationalism is based on the notion of truth and is worthless without it. In the modern pluralistic society the truth (regarding to relationships between human individuals and social institutions) is difficult to establish and prove; moreover the truth may be inconvenient and troublesome to some social groups. This is why the prevailing recent ideology avoids of or even rejects the truth and in order to prevent social conflicts it introduces the political correctness instead of the idea of truth.
Opportunities for Catholicism in the Transformations in Post-Communist Society in Poland
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Po upadku komunizmu Polska przeprowadza reformy, które mają ją doprowadzić do Unii Europejskiej. Po PRL-u odziedziczyła szereg negatywnych zjawisk i postaw społecznych, takich jak postawy roszczeniowe, brak poszanowania dla prawa i instytucji państwowych, brak etosu pracy. Do tego doszły niekorzystne zjawiska związane z dokonującymi się gwałtownymi przemianami gospodarczymi i ustrojowymi: upowszechnianie się postaw skrajnie liberalistycznych wśród elit, brak tradycji i zasad w prowadzeniu interesów, związane z mieszaniem się sfer polityki i gospodarki, korupcja i nepotyzm. Kościół w początkowym okresie zaangażował się czynnie w przemiany polityczne dokonujące się w kraju, co spowodowało spadek jego autorytetu, szczególnie że nieudolni prawicowi politycy często nadużywali symboli religijnych. Od roku 1993 Kościół stopniowo wycofuje się z życia politycznego, koncentrując się na działalności duszpasterskiej i przezwyciężaniu niekorzystnych zjawisk, jakie niesie ze sobą kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa pluralistycznego. Wśród najważniejszych tendencji, jakim musi stawić czoło Kościół, jest pojawianie się nowych systemów objaśniania rzeczywistości, konkurujących z katolicką wizją świata, co prowadzi często do relatywizacji prawdy i do deprecjonowania sfery sacrum. Wśród części katolików pojawia się tendencja do wybiórczego odbioru treści religijnych; „dopasowują” zasady wiary do własnych potrzeb, co często wypacza sens nauki Chrystusa. Duży wpływ na tę wybiórczość mają: słabość polskiego katolicyzmu „ludowego”, jego powierzchowność i silne związki z polityką. W okresie przemian katolicyzm polski ma jednak niepowtarzalną szansę uratowania własnego dziedzictwa. Dzięki doświadczeniom Kościoła w Europie Zachodniej zna mogące się pojawić zagrożenia i może wychodzić naprzeciw szansom na umacnianie swoich wpływów. Aby to było możliwe, konieczna jest jednak, przy wyraźnym określeniu pryncypiów, zmiana sposobów ewangelizacji i wykorzystanie nowych metod komunikacji społecznej. Trzeba przeanalizować powody, dla których wierni opuszczają Kościół. Trzeba działać nie metodą odgórnych, politycznych czy prawnych nacisków, ale przez przykład. Aby to było możliwe, wielu duszpasterzy musi „pogodzić się” z nowym społeczeństwem i z pokorą przyjmować warunki, w jakich realizują swoje posłannictwo. Wskazane jest włączanie się hierarchii kościelnej w uczestniczenie a nawet współtworzenie nowego systemu gospodarczo-politycznego. W tym celu konieczne jest pogłębianie przez księży wiedzy o współczesnym świecie i zachodzących w nim procesach. Ważne jest również integrowanie wokół Kościoła małych społeczności lokalnych w celu wytwarzania wspólnego dobra, dzięki czemu możliwe byłoby współdziałanie wszystkich członków społeczności, nie tylko katolików.
Moralny aspekt ludzkiej wolności
Orzeszyna, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
The freedom is the fundamental value in human life. It is integral part of human nature. We can see it in freedom of will; it means ability to make a choice between good and evil. Free will is given to the man, but inside freedom is something like “setting a task”. The man is really free, when he chooses good. The determinant of objective good is truth and moral law. The highest Good is the same God. He created man; He gave man free will and in effect called him to His freedom. Therefore, when the man makes this, what God wants him to make, in the same time man becomes “like God” (Gen 3, 5). We can say, that man takes part in His (God’s) freedom. However, we have to be realists and we have to know that the man is only the man; he lives on the earth and he can’t be perfect, because his nature has been touched by the sin. What he can do is always confirm the choice of the Highest Good.
La libertà puramente negativa. La versione limitata della libertà
Andryszczak, Piotr (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
We współczesnym liberalizmie wolność negatywna przybiera kształt postulatu neutralności stawianego państwu. Oznacza to, iż nie może ono popierać żadnej koncepcji dobra, albowiem, zdaniem zwolenników tego stanowiska, nie można ustalić żadnej obiektywnej hierarchii wartości. Wobec tego dobro jest czymś na wskroś prywatnym, pozbawionym jakiegokolwiek znaczenia w sferze publicznej. W niej bowiem sprawiedliwy porządek budujemy jedynie wówczas, gdy nie pozwalamy żadnej wizji dobra zająć uprzywilejowanego miejsca. Takie stanowisko wymaga wszechstronnej krytyki, wskazującej słabe punkty czysto negatywnego rozumienia wolności. Bezspornie każdy potrzebuje sfery wolnej od ingerencji innych jako niezbędnej dla własnej samorealizacji, tym niemniej owa samorealizacja potrzebuje także „ram pojęciowych” (Taylor), wyznaczających pewien uprzedni wobec naszych decyzji porządek moralny. Tak więc jest ona możliwa tylko wtedy, gdy potrafimy przezwyciężyć proponowany relatywizm i poświęcić się wartościom autentycznym. W takiej sytuacji, aczkolwiek to do nas należy, aby nadać sens i znaczenie własnemu życiu, to jednak nie dokonujemy tego w metafizycznej i moralnej pustce, ale w świecie, którego porządek jest przez nas odkrywany, a nie stwarzany. Rozwiązanie przeciwne sprawia, iż w rzeczywistości pozbawionej hierarchii wartości każda koncepcja dobra zasługuje na jednakowe uznanie, każde dobro, jako stwarzane przeze mnie, zasługuje na ten sam szacunek, a zatem zaciera się granice zarówno między dobrem a złem, jak i pomiędzy tym, co życiowo doniosłe a tym, co banalne. Czy liberalizm relatywistyczny nie jest zrelatywizowanym liberalizmem, ktorego wybór jest tak samo dobry jak każdego innego poglądu?
Praca źródłem własności
Zwoliński, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
John Paul II analyses a complex structure of man’s “presence” at work. He states that man’s intelligence enables him to discover production possibilities and various ways of fulfilling his needs. Work which is based on discipline and solidarity requires the developing of such qualities as reliability, prudence, bravery and honesty in adherence to a contract. The meaning and aim of human labour should also be regarded from the perspective of this truth. The principle of precedence of work over capital, often abused and overused ideologically, indicates an obvious truth of the priority of a worker over the things he uses. John Paul II sets forth a “personalistic” argument: work is always a causative, i. e. leading, reason, while capital - a set of means of production - remains no more than an instrument. The priority of what is personal over what is material is not challenged. The problem is to establish the relation of the powers of work to the powers of ownership of goods which were produced owing to work among other things.
Ksiądz profesor Michał Heller. Życie i filozofia
Wszołek, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Człowiek - istota zamieszkana
Misztal, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
Strukturalizm Joachima Metallmanna
Mączka, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2001)
In 1932 Joachim Metallmann, in his „hablilitation lecture” analyzed the concept of structure and its functioning in modern science. After a brief history of this concept Metallmann distinguished between „merostructure” and „holostructure”. In the form er the totality is the sum of its parts, whereas in the letter strong interactions between parts contribute to the additional richness of the totality. Metallmann correctly predicted that the role of the concept of structure will be growing in contemporary science. In the paper, Metallmann’s views in this respect are analyzed in some detail.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2001, T. 33 wg Data wydania